Ngày 23 tháng Bảy, tôi đến Phương diện quân Xta-lin-grát với tư cách
là đại diện của Đại bản doanh. Bộ tư lệnh phương diện quân lúc đó đang ở
tại một đài quan sát trong làng Ca-mư-si. bên tả ngạn sông Đôn, cách Ca-la-
tsơ ba bốn ki-lô-mét về phía Bắc. Tôi cùng với bộ tư lệnh phương diện quân
phân tích tỉ mỉ tình hình. Chúng tôi cố gắng không bỏ qua một chi tiết nào,
thảo luận, hỏi ý kiến các chỉ huy trưởng và cán bộ chính trị, tất cả đều quyết
tâm bảo vệ thành phố trên sông Vôn-ga.
Nghiên cứu tình hình mặt trận lúc đó, chúng tôi thấy rằng khả năng duy
nhất để thanh toán nguy cơ tập đoàn quân 62 sẽ bị bao vây và địch sẽ chiếm
các chỗ vượt qua sông Đôn ở vùng Ca-la-tsơ về phía Bắc vùng này là phải
ngay lập tức tiến hành những cuộc phản kích địch bằng lực lượng hiện có
của các tập đoàn quân xe tăng 1 và 4. Hai ngày đêm nữa, tập đoàn quân xe
tăng 4 mới có thể phản kích, nhưng không thể đợi được, vì không phản kích
ngay thì chúng ta sẽ mất các chỗ vượt sông và quân Đức sẽ tiến vào sau
lưng của tập đoàn quân 62 và 64. Vì thế đành phải cho tập đoàn quân xe
tăng 1 công kích ngay, rồi sau đó đến tập đoàn quân 4.
Cuộc phản kích tuy không tiêu diệt được cánh quân địch đột phá về phía
sông Đôn, nhưng như tình hình sau đó chỉ rõ, nó đã phá vỡ ý đồ của địch
bao vây và tiêu diệt tập đoàn quân 62 là đơn vị sau này sẽ cùng với tập đoàn
quân 64 giữ vai trò chính trong việc phòng ngự Xta-lin-grát, và đã ngăn
không cho địch ồ ạt xông lên chiếm Xta-lin-grát trong hành tiến.
Trong những ngày ấy, tình hình ở sườn phải tập đoàn quân 64 trở nên
phức tạp. Các binh đoàn Liên Xô rải ra trên một trận tuyến rộng lớn đã bị
bọn phát-xít đánh bật trở lại, và bọn chúng đã chiếm Ni-giơ-ne - Tsi-rơ-
xcai-a. Một nguy cơ nữa lại nảy sinh: địch đột phá vào Xta-lin-grát từ phía
Tây - Nam .
Ngày 28 tháng Bảy, giữa lúc các trận đánh phòng ngự đang diễn ra
quyết liệt thì mệnh lệnh số 227 của bộ trưởng Bộ dân ủy quốc phòng I. V.
Xta-lin đã được ký và gửi ngay cho bộ đội. Mệnh lệnh đó lập tức thu hút sự
