vua Anh Tông, đón hoàng tử thứ năm là Lê Duy Đàm lập làm vua, tức là
vua Lê Thế Tông.
Tân vương phong Trịnh Tùng làm Đô tướng Tiết chế các xứ thủy bộ chủ
dinh kiêm quản Bình chương Quân quốc Trọng sự. Từ đây, Trịnh Tùng nắm
trọn quyền trong triều, ngoài trấn, vua không có chút thực quyền gì. Sau khi
Thế Tông qua đời, Trịnh Tùng cùng với triều thần lập vua Lê Kính Tông lên
ngôi.
Mùa xuân năm 1593, sau khi chiếm được Thăng Long, Trịnh Tùng cho
khôi phục lại kinh thành bị tàn phá, xây dựng cung điện, lập hành cung ở
phía tây nam thành Thăng Long, công việc gấp rút ngày đêm, độ một tháng
thì xong.
Rồi Trịnh Tùng sai các đại thần và các quan văn võ sắm bày cờ xí, chỉnh
đốn binh tượng để chuẩn bị đón thánh giá và thân đem các quan đến Thanh
Oai đón rước, vua tôi cùng về kinh.
Ngày 16 tháng 4 năm 1593, trong lời chiếu ban từ chính điện, vua Lê
Kính Tông viết: “Việc dực phù nhật nguyệt, chỉnh đốn càn khôn thì nhờ ở
công đức của Minh khang Thái vương [Trịnh Kiểm] cùng Tổng quốc chính
Thượng phụ Trịnh Tùng.” Đi đôi với lời khen “có cánh” đó là những tước vị
vào hàng cao nhất: Vua phong Trịnh Tùng làm Đô Nguyên suý Tổng quốc
chính Thượng phụ Bình An Vương.
Từ đây, Trịnh Tùng bắt đầu tổ chức bộ máy cai trị quy mô của vị chúa
nắm thực quyền. Ông cho lập phủ liêu riêng gồm đủ cả lục phiên, tương
đương với lục bộ của triều đình. Phủ chúa toàn quyền đặt các chức quan, thu
thuế, bắt lính. Con chúa cũng được quyền thế tập, gọi là Thế tử. Vua Lê chỉ
có mặt trong những dịp lễ lạt hoặc khi tiếp sứ Trung Quốc.
Đó bắt đầu thời kì mà sử gọi là thời “Vua Lê chúa Trịnh”. Xét theo thế
thứ, Trịnh Tùng là đời thứ hai của họ Trịnh kế tục việc “phù Lê”. Tuy nhiên,
Trịnh Kiểm khi tại vị mới được phong tước công, còn tên thụy Thái Vương
của chúa tiên khởi là do đời sau đặt. Phải từ Trịnh Tùng trở đi, họ Trịnh mới
nhận tước vương khi còn tại vị, được gọi là chúa. Vì vậy, ông được xem là
vị chúa Trịnh chính thức đầu tiên.
