thành, thuyết phục nàng bỏ chồng và con gái còn ẵm bế theo mình về đất
Troad mang theo của cải đáng kể.
Làm vậy là khiếm nhã và khả ố; làm vậy là xúc phạm quan niệm cố hữu
về danh dự của người Achaian. Menelaos và Odysseus, quân vương Ithaka,
vốn thân thiết với nhau, bèn lấy thuyền vượt biển trực chỉ thành Troa chính
thức yêu cầu trả lại Helen và châu báu. Yêu cầu bị khước từ, Agamemnon,
anh Menelaos, quân vương Mycenae và Argos liền triệu tập thân vương, thủ
lĩnh, kỳ hào lãnh đạo Hy-lạp tham gia cùng ông thực hiện viễn chinh vũ
trang chống Priam, chiếm thành Troa, cả hai bây giờ đều liên lụy vì tội của
Pâris. Hạm đội hơn ngàn chiến thuyền gặp nhau ở Aulis, bờ biển phía đông
Hy-lạp, mấy lần trì hoãn vì gió dữ dằn, cuối cùng xé sóng tiến tới đất Troad.
Đến nơi binh lính Achaian kéo thuyền lên bãi cát, dựng lều bao vây thành
Troa, trong khi để nuôi quân thỉnh thoảng mở chiến dịch cướp phá các hải
đảo, miền quê lân cận. Cuối cùng, sau mười năm vây hãm không đạt mục
đích, hầu như cố gắng tuyệt vọng, bàn tính chiến thuật bất ngờ, làm ngựa gỗ
to lớn ruột rỗng giấu binh sĩ bên trong, kéo tới cổng thành phố, họ tuyên bố
rút lui. Bị đánh lừa mà không hay, lại tưởng chiến thắng đã về tay, kéo ngựa
vào thành ăn mừng, người Troian nào ngờ đã tự tay dắt trộm vào nhà! Màn
đêm buông, quân Achaian từ trong bụng ngựa nhảy ra, chém giết không
nương tay, trong nháy mắt chiếm trọn thành phố, giết cả Priam lẫn mấy con
trai. Vơ vét của cải làm giàu, chộp bắt đàn bà, con gái làm nô lệ, họ dong cờ
chiến thắng trở về Hy-lạp. Tuy nhiên, hải hành hồi hương gặp gian nan
khôn xiết, nhiều chiến binh lên bờ an toàn, đoàn tụ với gia đình. Trái lại,
một số gặp trắc trở, phiêu dạt vô định trên biển cả mênh mông, như
Odysseus chẳng hạn! Chiều chiều ra bờ biển đứng nhìn chân trời xa xa, mỏi
mắt mong chờ bố mẹ, vợ con, anh em chẳng thấy hình bóng người thân!
Chuyện thành Troa phát triển quá dài đối với tập thơ trường ca. Thi sĩ lưu
diễn rút ra nay một đoạn mai một đoạn khối chuyện khổng lồ, dựa vào đó
sáng tác thêm thơ trữ tình hay thơ thuật sự để khi cần sẽ ngâm nga, diễn
xuất trong đại sảnh tổ chức dạ tiệc. Trong khối thơ nổi trôi do may mắn thế
nào không rõ thi tập Iliad và Odyssêy đã truyền lại hậu thế; tập trên dài
