quốc mỹ lệ vẫn vô chủ, song chưa qua tay người khác. Telemachos cai quản
thái ấp êm ả, tham dự tiệc tùng công cộng, sắm vai trọng tài phân xử, vì chỗ
nào cũng tha thiết kéo mời. Trái lại, bố con sống cô đơn ở miền quê, không
bao giờ ra thành phố. Ngủ không giường, không nệm, không chăn. Mùa
đông bố con nằm với gia nhân trên tro tàn gần bếp lửa, manh quần tấm áo tả
tơi che thân. Mùa hè về, mùa thu vàng ửng tới, bất kể chỗ nào, trên dốc
vườn cây ăn trái, thẫn thờ, lủi thủi vơ vét lá rụng bố con làm giường trên
mặt đất. Ông nằm đó, nghèo khổ khốn cùng, tuổi già đè nặng trên vai, ôm
ấp sầu muộn, mong mỏi con về. Mẹ bất hạnh tương tự; đó cũng là lý do đưa
mẹ xuống nấm mồ. Không phải nữ thần xạ thủ cặp mắt sắc sảo vào nhà lôi
ra dùng mũi tên êm dịu kết liễu cuộc đời. Và cũng không phải căn bệnh dai
dẳng, quái ác thường khiến thân thể hao mòn, tiều tụy mà vĩnh biệt thế gian.
Ô Odysseus vẻ vang, mẹ chết vì nhớ nhung, vì lo lắng, vì yêu thương con,
tất cả đã bứt khỏi tay mẹ cuộc đời thắm đượm hương vị dịu dàng.”
“Thân mẫu tiện nhân nói thế. Lòng khao khát khôn ngừng tiện nhân muốn
ôm vong linh. Ba lần định ôm chằm tiện nhân tiến tới. Ba lần như bóng mờ
hoặc như giấc mơ bà lướt qua tầm tay khiến lòng dạ tiện nhân nhói đau
khôn xiết. Tiện nhân hét to lời như có cánh bay xa: ‘Mẹ! Sao chạy đi không
đợi? Con muốn ôm mẹ trong vòng tay để dù ở dưới suối vàng mẹ con vẫn
âu yếm ôm nhau, rùng mình nhỏ lệ an ủi lẫn nhau trong nức nở lạnh lùng.
Hay phải chăng chỉ là bóng ma Persephone oai nghiêm gửi tới bắt con khóc
nữa, than nữa?’ Tiện nhân nói thế, thân mẫu khả ái liền đáp: ‘Hỡi ôi, con,
kẻ bất hạnh hơn hết trong hàng thế nhân! Sự thể không phải trò chơi
Persephone ái nữ Chúa tể bày ra để dụ hoặc dối lừa. Đó là luật nhân sinh
khi thế nhân chấm dứt cuộc đời. Gân không giữ nổi xương thịt khi sự sống
rời bỏ thân xác, tất cả tiêu tan theo sức nóng hừng hực toát ra từ ngọn lửa
bừng bừng, linh hồn vỗ cánh bay đi như giấc mơ. Nhưng bây giờ hãy hăng
hái, nhanh nhẹn bước ra ánh sáng, ghi nhớ tất cả những gì đã thấy ở đây để
sau này có ngày con sẽ kể lại cho vợ con hay.’”
