Nguyễn Hiến Lê
Sử Trung Quốc
Chương VI ( 4)
3 Nguyên Nhân suy vi
D. Văn Hóa
- Chính sách xã hội tàn bạo, ngu xuẩn
- Không thể nào cai trị một dân tộc như Trung Hoa mà chỉ dùng ngoại nhân
( Mông Cổ, sắc mục, không cần sự hợp tác của Trung Hoa được, và chính
sách kinh tế dại dột kể trên là hai nguyên nhân quan trọng gây sự suy vi của
nhà Nguyên, khiến cho dân Trung Hoa từ trên xuống dưới đều thâm oán
Mông Cổ. Họ tạm chịu được rợ Liêu, rợ Kim mà không sao chịu được rợ
Mông. Chỉ một số ít Hán gian có học là chịu hợp tác với triều đình Nguyên;
kẻ sĩ có tư cách phải trốn vô rừng, cày ruộng mà ăn, đào giếng mà uống,
người thì viết tiểu thuyết, viết tuồng , người thì vẽ cảnh thiên nhiên để tiêu
ma ngày tháng hoặc gởi gấm nổi lòng. Nông dân thì họp thành hội kiến,
chờ ngày nổi loạn.
- Nguyên nhân thứ ba cũng rất quan trọng là triều đình nhà Nguyên loạn
ngay từ khi từ Hốt Tất Liệt chết, và do chính Hốt Tất Liệt d gây ra.
Theo tục Mông Cổ , thì khi một Khả Hãn ( vua ) chết. các thân vương, các
người quan trọng trong hoàng tộc và các đại thần họp nhau để bàn vị Khả
Hãn lên nối ngôi. Hốt tất Liệt độc tài, cho chỉ mình có công chiếm Trung
Hoa, non sông Trung Hoa là của riêng mình, non sông Trung Hoa là của
riêng mình, chẳng cần hỏi ý Cơ mật viện mà tự ý truyền ngôi cho thái tử
theo tục Trung Hoa và triều đình Nguyên phải chịu ngay hậu quả tai hại của
chính sách truyền tử chứ không truyền hiền của nhà Chu đó, chính sách mà
Khổng Tử miễn cưỡng chấp nhận chứ không thích.
Đại thần và hoàng tộc đều bất mãn nhưng Hốt còn sống thì không dám nói
ra. Nhất là một số người tự cho mình có đủ tư cách để kế vị, lại càng uất
ức.
Thành Tôn nối ngôi là ngươi cương quyết, giữ ngôi được 12 năm. Rồi từ đó
mà Nguyên suy luôn. " Thần khí " tức ngai vàng đã lập rồi thì ai mà không
