SỬ TRUNG QUỐC - Trang 142

làm chủ và khai hóa được một miền rộng ở châu Á.
Một hậu quả bất ngờ của công trình dẹp Hung Nô đó của nhà Hán là đẩy
nạn Hung Nô từ đông qua tây. Bị Đậu Hiến đời vua Hòa đế đánh đuổi, Bắc
Hung Nô chạy qua phương Tây, xâm chiếm lần lần châu Âu và tới thế kỉ
thứ V, một Thiền vu kiệt hiệt là Attila (A Đề Lạp) phá tan tành đế quốc La
Mã, làm cho châu Âu chìm đắm trong cảnh hắc ám thời Trung cổ. Còn
Nam Hung Nô sau sẽ là một trong Ngũ Hồ đời Tấn.

2. Chiếm Triều Tiên
Triều Tiên mới đầu lệ thuộc nhà Thương rồi sau thần phục nhà Chu, đầu
đời Hán, phản li Trung Quốc.
Đầu thế kỉ thứ II trước T.L. Triều Tiên đã đóng một vai trò quan trọng trong
việc trao đổi hàng hóa, thổ sản với Nhật Bản. Lại thêm vị trí của Triều Tiên
ở bên sườn Hung Nô, cho nên năm 108 Hán Võ đế đem thủy và lục quân
tấn công Triều Tiên, một là để uy hiếp Hung Nô, hai là để chiếm cái lợi
thương mãi với Nhật Bản. Triều Tiên mặc dầu anh dũng, hai lần thắng quân
Hán nhưng rồi nước nhỏ, sức yếu, rốt cuộc phải chịu thua.

3. Tiến xuống phía Nam
Đời Tần Thủy Hoàng, đế quốc Trung Hoa đã lan tới Quảng Đông và một
phần Bắc bộ nước ta đặt ra ba quận Nam Hải, Quế Lâm, Tượng Quận.
Trong thời loạn cuối Tần đầu Hán, viên quận úy Nam Hải là Triệu Đà (có
sách chép là Triệu Tha) làm chủ cả ba quận đó, gọi là Nam Việt, tự xưng là
Nam Việt vương.
Hán Cao Tổ dùng chính sách ôn hòa, chỉ bắt Đà chịu thần phục mình thôi,
cho Đà giữ tước vương đó.
Qua đời Võ đế, Hán chủ trương xâm lược để mở rộng bờ cõi, không bán sắt
cho Nam Việt, dân Nam Việt không đúc được khí giới, rèn được nông cụ,
nổi lên phản kháng, người cầm đầu là thừa tướng Lữ Gia, giết những người
thân Hán (như Cù Thái hậu, vợ góa của Đà) Võ đế sai Lộ Bạc Đức, Dương
Bộc đem quân xuống diệt, bình định Nam Việt, thu vào bản đồ, đặt làm
chín quận, chiếm luôn đảo Hải Nam, như vậy là khai thông được đường