Nguyễn Hiến Lê
Sử Trung Quốc
Chương V ( 5)
4.Đời sống thành thị
5.Hàng Châu - Đời sống các giới.
4.Đời sống thành thị
Thương mãi phát đạt thì thị trấn thành thị cũng phát triển. Trung tâm kinh
tế đã từ miền Bắc chuyển xuống miền Nam. Kinh đô đã không còn ở trung
lưu sông Hoàng Hà nữa; nó từ Trường An chuyển lại Lạc Dương, rồi từ
Lạc Dương đến Biện Kinh (Khai Phong ngày nay), đời Nam Tống nó
xuống Hàng Châu. Năm 1170 Hàng Châu đã có nửa triệu người. Chợ búa
phố xá rất đông đúc. Miền Nam khí hậu ấm áp hơn miền Bắc, cây cỏ xanh
tươi nhiều hồ, nhiều sông, đời sống dễ chịu nên tính tình của con người
cũng thay đổi,bớt khắc khổ, đạm bạt, nghiêm ngặt mà phóng khoáng hơn,
vui vẻ, ham hưởng lạc, lãng mạn hơn.
Giới thương gia ở kinh đô sống trong những dinh cơ rộng: phía trước là
ngôi nhà lộng lẫy tiếp khách, có nhà thờ tổ tiên, phía sau là khu cho phụ nữ,
trẻ con, chung quanh là vườn rộng có cây cảnh, cây ăn quả, non bộ. Họ có
nhiều cao lâu, tửu quán, trà thất để ăn tiệc, chơi bời, ngắm trăng, nước,
nghe hát. Muốn biết đời sống của họ, chúng ta có thể đọc những truyện
Thuỷ Hử, nhất là Kim Bình Mai, hoặc cuốn La vie quotidienne en Chine la
veille de l invasion mongole của Jacques Gernet. Truỵ lạc là giới thương
nhân đó và giới quan lớn mà hầu hết là đại điền chủ. Ở Trung Quốc, thời
xưa các quan đều ăn hối lộ không nhiều thì ít, vì lương của họ thấp quá mà
họ lại có nhiều vợ, nhiều con, nhiều kẻ hầu người hạ, có khi phải giúp đỡ
cho anh em, họ hàng nữa. Một người làm quan thì cả họ được nhờ. Vua
Cao Tôn hiểu vậy tăng lương cho họ, không rõ bao nhiêu nhưng có tăng
gấp đôi, gấp ba cũng không đủ. Cho nên ông quan nào cũng không có di
sản của tổ tiên, hoắc vợ giàu, đảm đang, mà ráng giữ đức thanh liêm thì
phải sống đạm bạc như Phạm Trọng Yêm: Vợ con không được bận đồ tơ
lụa, bữa cơm chỉ dọn một món thịt, trừ khi có khách mà ông là một đại thần
