tiên cho mau hết, không hề tiếc.
6. Triều đình vãn Thanh – Từ Hi Thái Hậu.
Dẹp được Thái Bình Thiên Quốc, loạn Niệm, Hồi là công của ba danh thần
Hán: Tăng Quốc Phiên, Lí Hồng Chương và Tả Tôn Đường. Chính họ đã
làm cho nhà Thanh phục hưng lại, nhưng không được trọn dụng, triều đình
Thanh vẫn nghi kỵ họ; họ càng thành công thì bọn quí tộc Mãn càng ghen
ghét. Cho nên họ chỉ được làm những chức trưởng quan ở địa phương.
Ngay như Tăng Quốc Phiên cũng phải giữ ý, không dám đưa ra một kế
hoạch lớn để làm cho Thanh hùng cường lên. Đó là một nguyên nhân khiến
cho Thanh không vượng lên được.
Ở triều đình họ không dám dùng người Hán có tài, mọi việc bọn vua chúa
Mãn quyết định với nhau hết, mà bọn này đã “chẳng biết chút gì tình hình
dân chúng”, lại ít học, ngu dốt, càng mù tịt về tình hình thế giới.
Khi liên quân Anh Pháp vào Bắc Kinh, Hàm Phong trốn ở Nhiệt Hà, giao
việc nước cho một người em (Cung Thân Vương). Ông ta là ông vua trác
táng nhất đời Thanh, bẩm sinh vốn bạc nhược mà ngày đêm chìm vào tửu
sắc, năm sau chết ở Nhiệt Hà, mới khoảng 30 tuổi, ở ngôi được một năm.
Con ông mới 6 tuổi lên nối ngôi, niên hiệu Đồng Trị (1862 – 77) Hoàng
Hậu vợ của Hàm Phong, Từ An không có con, Đồng Trị là con một cung
phi. Từ Hi(1) của Hàm Phong, nhưng theo phong tục Trung Hoa, vẫn coi
Từ An là mẹ lớn.
Hoàng tộc quyết định đê cho hai bà đó “thùy liêm thính chính” (rủ mành
mành mà nghe việc nước), nghĩa là cùng quyết định việc nước thay vua,
cùng phụ chính. Cung Thân Vương và Văn Tường đều là người tốt, giúp ý
kiến hai bà thái hâu đó.
Từ An Thái Hậu ít học, đôn hậu, có phẩm cách. Từ Hi học khá hơn, đọc
viết được chữ Hán (triều đình dùng toàn chữ Hán, cà ngôn ngữ Hán nữa),
thông minh, lanh lợi, rất có bản lĩnh, nhưng cũng rất nhiều tật : Ham quyền
như Võ Hậu đời Đường, dâm dật, xa xỉ, để đạt được mục đích thì vô sở bất
vi, tính tình bất thường, lúc thì hiền, rộng lượng, lúc thì tàn nhẫn vô cùng.
Mới đầu Từ Hi chỉ là một cung tần, nhờ hát hay, khéo nịnh được Hàm
Phong yêu, rồi có con, từ đó sinh ra hách dịch, độc tài, Hàm Phong biết
