SỬ TRUNG QUỐC - Trang 399

trước rằng Từ Hi sau này sẽ là một tai họa cho nhà Thanh nên trước khi
chết để di chúc lại bảo phải giết đi, nhưng viên thái giám, Lí Liên Anh, cho
Từ Hi hay rồi hủy di chúc liền, từ đó thành sủng thần của Từ Hi, tham ô,
làm loạn trong cung.
Mới đầu Từ An thái hậu và Từ Hi thái hậu cùng thính chính, nhưng lần lần
Từ Hi lấn Từ An, quyết định mọi việc, Từ An hiền hậu, nhượng bộ nhiều
lần. Năm 1872, Đồng Trị 18 tuổi, hai bà tính lập hậu (cưới vợ) cho ông rồi
sẽ thôi không thính chính nữa.
Đồng Trị không ưa mẹ đẻ mà quí Từ An thái hậu, lựa người Từ An đề nghị
tên là A Lỗ Đặc, gạt bỏ người Từ Hi giới thiệu. Do đó mà Từ Hi thù cả
Đồng Trị lẫn Từ An.
Từ Hi cấm Đồng Trị ăn nằm với A Lỗ Đặc, người ông ta mến vì hiền đức,
mà bắt phải ăn nằm với một cung phi tên là Phong, ông ta cương quyết
không chịu, có lẽ do đó mà sinh ra chán nản đau khổ, thường cùng với một
vài hoạn quan ban đêm trốn ra khỏ cấm thành, đi chơi phố phường, có lần
về trễ, không kịp buổi triều. Hai năm sau ông chết, sử chép là do bịnh
“Thiên hoa” (bệnh lên đậu), nhưng dân gian đều xưng do bệnh hoa liễu.
Ông chết rồi, A Lỗ Đặc khổ sở, Từ Hi bắt bà phải tự tử để không được làm
thái hậu mà “thính chính” trong đời vua sau.
Đông Trị không có con, Từ Hi lựa một đứa cháu trong hoàng tộc, mới bốn
tuổi, em con chú của Đồng Trị, đưa lên ngôi để dễ thao túng.
Hồi này Thái hậu Từ An đã bị Từ Hi đầu độc chỉ vì bà bắt gặp một nhà sư
trong phong ngủ của Từ Hi. Bà nổi cơn đau bụng rồi chết thình lình, năm
giờ sau không một người nào hay.
Quang Tự bốn tuổi vào cung, bị Từ Hi quản thúc chặt chẽ quá, hóa ra khiếp
nhược. Lương Khải Siêu trong tập “Mẫu Tuất chính biến ký” bảo không có
một em bé nào như cậu. Năm tuổi lên ngôi vua, lên ngôi rồi thì không một
người nào – ngay cả mẹ nữa – được phép lại gần trừ mỗi một người là Từ
Hi, mà Từ Hi thì kiêu xa dâm dật, có ngó ngàng gì tới cậu đâu. Ăn cũng
một mình. Món ăn la liệt trên bàn, nhưng già nửa đã thiu rồi, vì những món
hôm trước ăn không hết, hôm sau dọn lại, món ăn được thì đặt xa quá với
không tới, thành thử bữa ăn không no mà không dám nói với ai. Vì Từ Hi