SỬ TRUNG QUỐC - Trang 420

chỉ có 4 người Hán, 1 người Mãn, 2 thị lang Mãn, 2 thị lang Hán), còn 8
người kia là Mãn, mà 5 người là hoàng tộc; vì vậy người Trung Hoa gọi nội
các đó là nội các hoàng tộc.
Sau cung năm 1908, họ ban bố Hiến pháp đại cương gồm 15 điều mà điều
số 1 là: Hoàng đế Đại Thanh thống trị Đế Quốc Đại Thanh, nối tiếp nhau
tời vạn đời, và điều số 2 là: Hoàng đế tôn nghiêm như thần, thánh, bất khả
xâm phạm. Nội dung là quyền vua rất lớn, quyền dân rất ít, nghị viện chỉ là
một cơ quan tư vấn. Họ dự bị 9 năm sau mới hoàn thành hiến pháp. Rõ
rang là họ không thành tâm chút nào cả.
Trong năm đó, sau khi ban bố Hiến pháp đại cương thì Quang Tự chết
trước rồi Từ Hi chết sau, chỉ cách nhau có mấy giờ. Dân chúng ngờ rằng
Từ Hi biết mình sắp chết, không muốn cho Quang Tự sống nên đầu độc
Quang Tự.
Con của thuần Thân Vương (em cùng mẹ với Quang Tự) tên là Phổ Nghi,
mới ba tuổi lên ngôi, hiệu là Tuyên Thống. Mẹ Phổ Nghi là thái hậu Long
Dụ cũng thùy liêm chính thính chính như Từ Hi, cũng nắm quyền, xa xỉ,
dâm đãng, tin dùng một tên kép hát đẹp trai, đã có hai con rồi, cho làm Thái
giám, chỉ trong mấy năm tiêu 5-6 triệu lạng bạc vào việc xây cất cung điện,
và sắm châu báu để làm của riêng.
Thanh đình còn đồi trụy hủ bại hơn thời Từ Hi nữa. Hai người Hán trung
với họ và có tài năng nhất là Trương Chi Động và Viên Thế Khải, thì Động
đã chết, mà Khải đã bị cách chức.
Năm 1909, Tư nghị cuộc các tỉnh thành lập, đại diện của dân hai lần vào
kinh xin khai Quốc hội, sinh viên Bắc kinh và Thiên Tân bãi khóa để ủng
hộ. Năm sau, Tư Chính viện ở Kinh Sư cũng khai hội, thông qua phải dùng
kế hoãn binh, bất đắc dĩ rút ngắn kì hạn dự bị hiến pháp từ 9 năm xuống
còn 6 năm, nhân dân phản đối, Thanh đình ra lệnh đàn áp.
Sinh viên du học ở Nhật và Âu châu biết rằng không còn hi vọng gì lập
hiến được, quyết tâm lật nhà Thanh, và chuyển qua phe Cách mạng rất
đông. Phong trào cách mạng lên mạnh.
Năm 1911, phát sinh cuộc nổi loạn hỏa xa ở Tứ Xuyên. Dân tứ xuyên góp
cổ phần để làm đường xe lửa cho tỉnh. Khi hay tin chính phủ muốn quốc