SỬ TRUNG QUỐC - Trang 421

hữu hóa các đường xe lửa thì các sinh viên hầu hết là con cháu thương
nhân, địa chủ có cổ phần trong công ty xe lửa, cầm đầu một cuộc phản
Thanh mà triều đình không dẹp được.
Tiếp theo là cuộc khởi nghĩa của dân quân ở Vũ Xương (một trong ba thị
trấn của Vũ Hán ngày nay, hai thị trấn kia là Hán Dương, Hán Khẩu); ngày
10.10.1911 (19.8 năm Tân Hợi) (1); họ thành công một cách dễ dàng, bất
ngờ, các tỉnh hưởng ứng, Trung Hoa Dân Quốc thành lập, vua Thanh thoái
vị (năm Tuyên Thống thứ ba). Trước kia, Thái Bình Thiên Quốc trong 14 -
15 năm, dùng hằng triệu quân mà không lật đổ được nhà Thanh. Nay chỉ
một nhóm quân có mấy tuần mà kết quả rực rỡ. Nhà Thanh như một trái đã
chin mùi, chỉ khẽ đụng tới là rụng.
(1) Viết tới đây tôi nhìn lên tấm lịch, thấy đúng là ngày 19 tháng 8 Nhâm
Tuất (5.10.82), sau ngày khởi nghĩa đó đúng 71 năm âm lịch, thật thú vị!