SỬ TRUNG QUỐC - Trang 423

cách mạng Tân Hợi, người Hán đối với họ quả là tốt. Nhưng triều đình
Mãn Thanh sụp đổ thì dân tộc Mãn còn độ 2 triệu người ở quê hương họ đã
giữ được ngôn ngữ truyền thống, chẳng bao lâu cũng bị 400 triệu người
Hán thu hút mà Hán hóa hết không còn quốc gia nữa. Sức mạnh của dân
tộc Hán, của văn minh Hán ở đó. Dòng nước nào chảy vào Trường Giang (
sông Dương Tử) cũng tan hòa với nó và chỉ làm cho nó mênh mông hơn
thôi.
Một số học giả Âu Mỹ tự hỏi tại sao Trung Hoa văn minh hơn Nhật Bản
(Đời Đường, Nhật phải học Hoa) mà lại không biết duy tân sớm như Nhật,
phản ứng với phương Tây một cách thông minh, mạnh mẽ như Nhật. Họ
đưa ra nhiều nguyên nhân( Trung Hoa không có võ sĩ đạo, xã hội bị Lý học
của Tống Nho đầu độc ...), tôi tóm tắt lại dưới đây ba nguyên nhân chính:
- Đất đai Trung Hoa lớn quá, hai ba chục năm sau chiến tranh nha phiến.
Anh, Pháp mới chỉ chiếm được mươi thương khẩu ở ngoài, còn những miền
Tây ( Tứ Xuyên) , Tây Nam ( Quí châu, Vân Nam), họ chưa đặt chân tới.
Sau có nhiều nước theo gót Anh, Pháp nhưng họ gờm nhau, không nước
nào đủ sức gạt những nước kia mà chiếm trọn Trung Hoa như Anh ở Ấn
Độ được, nên sự phản ứng của trung Hoa cũng không toàn diện.
- Tinh thần dân tộc quốc gia của người Hán và người Mãn còn thấp: Họ
không cho người da trắng là kẻ thù chung , không cho sự xâm nhập của da
trắng là nguy hại, nên không đoàn kết với nhau để chống da trắng, mà còn
nhờ da trắng giúp để trợ diệt lẫn nhau nữa: Thanh đình, Tăng Quốc Phiên,
Lý Hồng Chương ...xin Anh Pháp giúp để diệt Thái Bình Thiên Quốc,
Hồng Tú Toàn cũng đề nghị
nhường ít quyền lợi cho Anh, Mỹ để họ đừng giúp Mãn Thanh....Tầng lớp
lãnh đạo cách mạng như vậy, còn nông dân thì không có chủ trương gì cả,
chỉ cần được yên ổn làm ăn, và phe nào mạnh thì theo.
- Giới sĩ phu và địa chủ xét chung có tinh thần dân tộc cao, nhưng trừ một
số ít ởmiền Đông Nam tiếp xúc với văn minh phương Tây, có óc tân tiến
còn thì rất thủ cưụ, mà lại tự phụ, không chịu duy tân, y như các nhà Nho
của ta thời Tự Đức. Họ quen với nếp suy tư, nếp sống từ hai ngàn năm
trước rồi, ngại sự thay đổi mạnh mẽ. Vì Vậy mà mãi tới sau khi thua Nhật