SỬ TRUNG QUỐC - Trang 426

Dân chúng chỉ trông vào nghề nông, mà nghề này không đủ nuôi dân, vì
đấy cày cấy được của họ ít, chỉ có hai cánh đồng lớn của Hoàng Hà và
Dương Tử Giang, còn lại là những cánh đồng nhỏ xen vào miền đồi núi. Đã
vậy họ bị cái nạn lụt của Hoàng Hà ( trung bình cứ 4 năm vỡ đê một lần,
lớn thì hàng triệu người , nhỏ thì hàng vạn người chết đói) và nạn hạn hán ở
phương Bắc, nhiều khi hai ba năm liền. Họ nghèo hơn ta nữa, nghèo vào
hạng nhất thế giới.
Bổn phận của nhà cầm quyền là phải nuôi dân mà nuôi không nổi. Dân
nghèo không nuôi nổi vợ con, phải bán vợ đợ con, và khi đã có ba bốn đứa
con rồi thì có thêm con gái, họ bóp mũi , gìm nước cho chết hoặc bỏ lên bờ
rãnh, trong khu rừng.
Nạn đói đó trong 2.000 năm cũng không sao giải quyết được. Triều đại nào
mới lên cũng nghĩ ngay việc chia đất cho dân nghèo, nhưng không có biện
pháp nào che chở họ, nên chỉ khoảng nửa thế kỷ sau, đâu lại vào đó, ruộng
vào tay các điền chủ, quan lớn hoặc thầy chùa, đa số nông dân lại hoá ra vô
sản, làm thuê , làm mướn, hoặc cầu bơ, cấu bất, cùng khổ quá thì đi ăn
cướp, nổi loạn. Dân tộc Trung Hoa nổi tiếng là có nhiều cuộc nông dân bạo
động thành công , viên thủ lãnh lập một triều đình mới, rồi lịch sử lại tiếp
tục như cũ: Thịnh được ít lâu rồi suy, loạn , mất ngôi. Cứ như thế suốt hai
ngàn năm cũng không có cách nào giải quyết được. Những cuộc cách mạng
của Vương Mãn, Vương An Thạch đều thất bại.
Dân nghèo thì quốc gia cũng nghèo. Thuế thu vào không được bao nhiêu.
Thời Chu , thuế ruộng chỉ vào khoảng 10% số thu hoạch , các đời sau , có
khi thu tới 30% , 50%, nhưng cao quá thì dân trốn thuế , bọn giàu có lại
càng giỏi trốn thuế Thuế thu được ít triều đình trả lương quan lại tất phải
rất ít, họ không đủ sống, tất phải ăn hối lộ , ăn cắp của công, thời nào cũng
vậy, nước nào cũng vậy. Do đó, nạn tham những thành một luật tự nhiên;
một luật kinh tế. Ông quan nào ăn hối lộ ít thôi thì được coi là thanh liêm.
Như vậy là triều đình bắt dân phải nộp một thứ thuế vô danh để nuôi quan
lại.
Triều đình không làm tròn nhiệm vụ trong việc nuôi dân, mà cũng không có
cách nào diệt được nạn ngoại xâm của các dân du mục phương Bắc và