SỬ TRUNG QUỐC - Trang 498

dũng chống Nhật, nhưng về chủ nghĩa dân sinh thì Quốc Dân đảng chưa
thực hiện được bao nhiêu
Chí làm thỏa mãn được giới thiểu số, tức địa chủng quan lớn , quân nhân ,
thương nhân, kỹ nghệ gia, còn giới tối đại đa số, tức nông dân, thợ thuyền
thì gần như bị bỏ rơi, Tưởng đã không theo đường lối của Tôn Văn.
Văn học.
Khi Tưởng Giới Thạch lên cầm quyền, dân chúng phấn khởi, lần này thì có
nhiều sự thay đổi. Bọn thanh niên tân tiến rất hăng hái, kiến thiết quốc gia.
Có bao nhiêu vấn đề phải bàn, từ chính trị đến kinh tế, văn hóa, xã hội. Phe
tiểu tư sản chống đối phe “ vô sản” ( cũng là tiểu tư sản, nhưng theo cộng,
làm cách mạng, vô sản), không khí thật sôi nổi.
Tình hình xã hội biến chuyển mạnh. Năm 1920, nội 11 tỉnh ( trên 18 tỉnh)
mà đã có non 1 triệu 800 ngàn mẫu ruộng bỏ hoang, năm 1928 số ruộng bỏ
hoang toàn quốc chắc phải hơn nhiều. Đã vậy mà từ 1931, liên tiếp 3 năm ,
Trung Hoa bị nạn lụt lớn, mỗi lần có cả chục tỉnh mất mùa, hàng trăm ngàn
mẫu bị thiệt hại.
Nông dân đói, phải bỏ làng ra tỉnh. Riêng huyện Định ở Hà Bắc, trong ba
tháng đầu năm 1934 trên 15.000 ( 4% tổng số dân) bỏ làng. Có huyện nông
dân bỏ làng tới 60% số dân cày. Chính phủ không hề làm gì để cải thiện
tình trạng. Bọn dân bỏ làng ấy phần lớn ra tỉnh làm trong các xí nghiệp
ngoại quốc, tình cảnh rất khốn khổ , làm 12 giờ một ngày mà chỉ vừa đủ ăn
cho khỏi chết, và sống chui rúc trong các ổ chuột. Mà dễ gì kiếm được việc
làm, năm 1935 có 5 triệu 9 trăm ngàn người thất nghiệp, trung bình 6 người
lao động có 1 người thất nghiệp!
Những biến chuyển đó làm lung lay chế độ đại gia đình. Dân bỏ làng ra
tỉnh làm ăn, không trông cậy gì ở cha mẹ , anh em nữa, giao thiệp với
những người tứ xứ cũng tha phương cầu thực như họ, do đó quan niệm gia
tộc mất lần, mà tiểu gia đình hóa ra quan trọng hơn đại gia đình. Chồng làm
không đủ nuôi cả gia đình , vợ phải làm thêm, có khi con cái 10- 12 tuổi
cũng theo cha mẹ vô xưởng , phụ nữ đã độc lập về kinh tế , không chịu một
địa vị phụ thuộc nữa, con cái thì khi kiếm được tiền rồi cũng muốn được tự
do, thoát ly gia đình. Đúng vào lúc đó, nhiều sinh viên ở Âu Mỹ về, dùng