Nguyễn Hiến Lê
Sử Trung Quốc
Chương 2-6
Cộng sản ở Diên An
Trong khi đó, Cộng sản ở Diên An mỗi ngày mỗi mạnh. Sau khi thành lập
mặt trận thống nhất Mao tự do hoạt động ở Tây Bắc, ảnh hưởng của ông
bắt dầu lan ra. Tướng Lâm Bưu thắng Nhật một trận khá lớn, uy thế tăng
lên dân chúng theo đông. Đảng viên được lệnh quân Nhật tới thì phải ở tại
chỗ tổ chức bí mật, du kích, ám sát, phá đường, đánh cướp xe địch để lấy
võ khí. Những khu đó thành khu giải phóng . Mới đầu là khu Sơn Tây, rồi
lan ra thành khu Sơn Tây- Hà Bắc- Hà Nam. Họ chế tạo súng , lựu đạn,
thuốc súng, súng liên thanh, máy thâu thanh..... trong những khu giải
phóng, họ tổ chức bầu cử , khuyến khích phát triển kinh tế, mở các tiểu
công nghệ . Năm 1939, họ có 500.000 quân chính qui và du kích. Dân quân
đông hơn nhiều. Những công đó phần lớn của đệ bát lộ quân.
Ở miền An Huy tân đệ tứ lộ quân ( có sách gọi là đệ ngũ lộ quân) phát triển
cũng rất mạnh gân như làm chủ cả miền hạ lưu Dương Tử. Khi họ mới
thành lập trở lại, nông dân đem các khí giới cũ đã chôn giấu lại tặng. Họ
tập hợp lại rất đông, chẳng bao lâu quân số từ 13.000 tăng lên 30.000 rồi
60.000. Trong tám tháng họ đánh trên 200 trận , thu được trên 1.500 súng
trường, 32 súng liên thanh của Nhật.
Thấy họ phát triển mau quá, Tưởng lo ngại, coi họ mới đáng sợ hơn Nhật,
tìm cách diệt. Và đầu tháng giêng 1941, xảy ra một vụ làm toàn dân Trung
Hoa phẩn uất. Tưởng Giới Thạch ra lệnh cho họ bỏ khu vực họ đang hoạt
động ở phía Nam sông Dương Tửmà vượt sông đó, lên phía Bắc tập hợp
với đạo quân thứ VIII của Cộng). Họ không hiểu tại sao lại bỏ khu vực đó
cho Nhật chiếm trở lại, nhưng họ cũng vẫn tuân lệnh. Cuối 1940 họ bắt đầu
lui quân, đầu tháng giêng 1941, ở phía Nam chỉ còn 8.000 quân với những
cán bộ trong bản dinh, ban chính trị, y tế ..... Khi họ mới lên đường , tới
một khúc hẻm trong núi thì bị 80.000 quân ( của Tưởng) phục kích. Viên
chỉ huy, Yeh Ting (?) bị bắt sống . Viên phó mất tích, 8000 người bị giết.
