SỬ TRUNG QUỐC - Trang 533

Năm 1927, khi Tưởng Giới Thạch thanh trừng đảng Cộng sản, Chu Đức
chống lại Tưởng, cùng với đoàn quân của ông, tiến vào miền Giang Tây-
Quảng Đông hùng cứ một phương. Tại đó ông nghiên cứu chiến thuật của
Nga để áp dụng vào hoàn cảnh Trung Hoa, thành một trong những lí thuyết
gia giỏi nhất về du kích chiến hiện đại. Năm 1931 ông được Đảng bầu lên
Tổng tư lệnh Hồng quân, và giữ hoài chức đó.
Sống rất giản dị, chỉ huy 2 triệu quân mà không đeo một dấu hiệu nào cả.
Trực tính tới mức thô bạo, nhưng lòng rất tốt, được quân đội rất quý.
- Chu Ân Lai là người Âu hoá nhất trong giới lãnh đạo cộng sản; sanh năm
1898 ở Hoa Nam (Giang Tô) trong một gia đình quan liêu đại địa chủ, cha
làm giáo sư, mẹ rất có kiến thức. Năm 1913, ông vô học trường trung học
Thiên Tân, năm 1917 qua Nhật học đại học, hai năm sau trở về Trung Hoa
tiếp tục học nữa. Theo phong trào cách mạng, cưới một nữ sinh viên cũng
làm cách mạng. Năm 1919 bị bắt giam.
Năm sau được thả, ông qua Pháp để tiếp tục học, lập ở Paris một chi nhánh
của đảng Cộng sản Trung Hoa. Tìm hiểu đời sống thợ thuyền trong các mỏ
than ở miền Bắc và miền Khénanie, đi du lịch khắp Tây Âu, qua Anh. Sau
bốn năm tiếp xúc với văn minh phương Tây và biết rõ chế độ dân chủ, ông
trở về nước năm 1924, dạy ở đại học võ bị Hoàng Phố về chính trị, dưới
quyền Tưởng Giới Thạch.
Cùng với Lưu Thiếu Kỳ, Chu tổ chức giai cấp thợ thuyền Thượng Hải,
thành công tới mức dùng thợ thuyền không phải đổ một giọt máu mà chiếm
được thị trấn đó trước khi quân Tưởng Giới Thạch tới. Khi Tưởng thanh
trừng tả phái trong Quốc Dân đảng, ông bị bắt, trốn thoát lại Hán Khẩu (1).
Sau khi cuộc nổi loạn ở Quảng Châu thất bại, ông trốn qua Hương Cảng, lại
lập một tổ chức Cộng sản ở đó.
Năm 1928 ông được phái qua Moscou dự Đại hội thức VI của Đệ tam Quốc
tế. Ông ở lại Moscou học trường Đại học Đông Phương. Năm 1931, về
nước hợp tác với Mao ở Giang Tây, cùng với vợ dự cuộc Trường hành như
vợ chồng Chu Đức. Năm 1935 ông lại qua Moscou dự Đại hội thứ VII. Trở
về Trung Hoa, ông được phái lại Tây An, thuyết phục Trương Học Lương
thả Tưởng Giới Thạch. Khi Quốc và Cộng kí hiệp ước mặt trận chống