SỬ TRUNG QUỐC - Trang 544

thôi. Công việc của nông dân, thợ làm cũng được, và ngược lại công việc
của giáo sư, y sỹ, bác học,… nông dân và thợ làm thay cũng được và ngược
lại, công việc hốt phân, cày ruộng, đập sắt, xây nhà,… nhà trí thức nào làm
cũng được. Cũng là truyền thống nữa. Khổng Tử chẳng bảo từ 2.500 năm
trước rằng “sỹ khả bách vi” (kẻ sỹ tức hạng trí thức có thể làm được mọi
việc) đấy ư? Nhưng chính Khổng Tử lại đáp Phàn Trì, môn đệ của ông
muốn xin ông chỉ cho nghề nông “Ta không bằng một lão nông”, vậy là
ông trọng sự chuyên môn, còn Mao thì muốn diệt cả sự chuyên nghiệp.
Các trường đại học đóng cửa luôn 4 năm từ năm 1966 đến 1970, khi mở
cửa trở lại thì rút từ 4 năm xuống còn 2-3 năm. Muốn được tuyển vào thì
phải giỏi về ý thức hệ, phải thuộc và biết áp dụng tư tưởng của Mao, phải
biết sống chung với dân chúng, phải có tinh thần phục vụ giai cấp vô sản.
Học hết trung học (trước 6-7 năm nay rút xuống còn 4-5 năm), phải thực
tập trung bình 3 năm hoặc trong xưởng hoặc ngoài đồng ruộng. Con nông
dân, thợ thuyền, binh lính thì không buộc có bằng cấp gì cả.
Như vậy mới đúng với lập trường giai cấp.
Chương trình học thay đổi hẳn: nhiều môn bỏ hoặc giảm (như sử học, văn
học); có mấy môn thêm như canh nông (lý thuyết và thực hành) văn hoá
cách mạng… mà sinh viên ngành nào cũng phải học. Về canh nông dĩ
nhiên người ta đưa nông dân lên làm giáo sư; khổ cho họ (nông dân) chứ
họ không cho đó là một vinh dự.
Hậu quả là sau cuộc cách mạng tôn giáo bị dẹp, các chùa chiền, giáo đường
Hồi và Ki tô phải đóng cửa, báo chí bị rút giấy phép; các rạp hát trong toàn
quốc chỉ còn diễn đi diễn lại 6-7 vở tuồng (trên tổng số là 50.000 vở) mà vở
Bạch Mao nữ (trang ở sau) được diễn nhiều nhất và quay phim. Vô số trí
thức thất nghiệp bỏ nghề, họ không được đào tạo thêm; 5-6 năm sau, khi
tình trạng bình thường trở lại Trung Hoa thiếu kỹ thuật gia một cách trầm
trọng. Có tỉnh lớn bằng nửa nước ta mà trong số lãnh đạo không kiếm ra
được 10 cán bộ có bằng cấp đại học; một nửa số cán bộ không hiểu nổi tài
liệu của Đảng. Bộ Chính trị, Uỷ ban Trung ương Đảng không ai có bằng
cấp cao. Trên số 11.3 triệu cán bộ thì 7 trịêu bị đàn áp, non 2 triệu xử tử,
nên phải tuyển thêm 20 triệu Đảng viên.