“Trung Hoa sẽ không chiếm một thước đất của một đất nước nào”. Năm
1956, Chu Ân Lai đi thăm mười nước Á Châu, và thủ tướng các nước Cao
Miên, Lào, Mã Lai... lại Bắc Kinh đáp lễ.
Staline chết, Kroutchev lên thay, chỉ trích Staline là độc tài, hiếu sát, tự tạo
cho mình một thần tượng...; rồi Kroutchev thay đổi chính sách, cởi mở cho
dân một chút, hoà hoãn với Tây phương; Mao chê Kroutchev là theo đúng
chủ nghĩa “xét lại”, không theo đúng Mác-Lê. Kroutchev chê lại bước nhảy
vọt, công xã nhân dân của Mao. Năm 1957 Nga đã hứa giúp Trung Hoa
chế tạo bom hạch tâm, năm 1959 nuốt lời hứa... những việc xảy ra đó việc
nào là nguyên nhân chính sự bất hoà Nga – Hoa từ năm 1960 đến nay?
Không ai biết được, chỉ thấy tháng 8/1960:
- Nga rút 500 (có sách nói 1000) kỹ thuật gia về, mới bắt đầu xây cầu Nam
Kinh thì bỏ dở.
- Hoa bắt tất cả các sinh viên đang học ở Moscow phải về nước
- Trong hội nghị các nhà nghiên cứu phương đông ở Moscow, không một
học giả Trung Hoa nào dự.
- Các lãnh quán Nga ở Trung Hoa đóng cửa hết.
- Nga giảm xuất cảng sắt, thép qua Trung Hoa để sang giúp Ấn Độ.
Và từ 1963, hai nước anh em đó bắt đầu mạt sát nhau kịch liệt. Mao tự cho
mình mới theo đúng đường lối chính truyền. Kroutchev hỏi Mao dùng nông
dân và tiểu tư sản làm cách mạng quốc gia thì chính truyền ở chỗ nào?
Kroutchev bảo có thể tránh chiến tranh toàn diện, sinh tử với tư bản được
vì nếu có chiến tranh như vậy thì cả hai bên đều chết. Mao chê như vậy là ý
chí cách mạng tiêu tan rồi, là sợ con “Cọp giấy” (Mỹ) cho rằng Trung Hoa
dù có chết nửa số dân vì chiến tranh hạch nhân thì vẫn còn ba trăm triệu
người. Kroutchev cho rằng Mao hiếu chiến, gây gổ, nguy hiểm.
Hoa - Mỹ
Nhưng kẻ thù số một của Trung Hoa thời đó là Mỹ. Mỹ chiếm Đài Loan,
ủng hộ Tưởng Giới Thạch, cho một hạm đội mạnh đi tuần ở bờ biển Trung
Hoa, Mao không yên tâm được; Mỹ đánh bại Bắc Triều Tiên và Trung Hoa;
Mỹ không cho Mao vô Liên Hiệp Quốc thay Tưởng Giới Thạch. Mỹ giúp
Ngô Đình Diệm rồi đem quân qua đánh Mặt trận giải phóng Miền Nam,