SỬ TRUNG QUỐC - Trang 566

đại học ở Bắc Kinh đói, phải xin thực phẩm và quần áo của sinh viên ngoại
quốc (đa số là Châu Phi, Châu Á) vì tiêu chuẩn của người ngoại quốc cao
hơn họ nhiều, gấp bốn, gấp năm; đó là chính sách chung của các nước xã
hội chủ nghĩa.
Tôi nhắc lại, đó là trong thời bình thường, không bị thiên tai, hạn hán, lụt...
và ở những miền trung bình, không nghèo, không giàu. Tại Cam Túc, một
tỉnh rất nghèo, thời Tưởng Giới Thạch dân mặc toàn áo vá, ăn thì chỉ có
cơm với muối, không biết đời sống của họ đã được cải thiện phần nào
chăng?
Sau bước nhảy vọt, kinh tế suy sụp, lại gặp ba năm đói kém liền, năm 1961,
có chỗ (Tràng Sa ở Hồ Nam) dân đói quá phải ăn cắp, đánh cướp xe chở
rau cho cán bộ. Mỗi người dân chỉ được phát 6 tấc tây (tức 2 thước Trung
Hoa) vải mỗi năm đủ để vá quần áo. Sinh viên Bắc Kinh 3 năm liền không
được ăn thịt, có lần 3 tháng liền không có gạo, phải ăn khoai, bắp. Học
bổng của học là 10 viên (bằng 20 quan Pháp) một tháng, còn sinh viên
ngoại quốc được 100 viên, bằng lương viện trưởng, gấp 2.5 lần lương giáo
viên. Nội trú đại học bẩn kinh khủng. Trong thời đó, ở Bắc Kinh người
nghèo đi lượm đồ phế thải của ngoại nhân (để viết trang này tôi dùng tài
liệu của Fernand Gigon và E.J.Hevi – coi mục lục sách tham khảo).
Dân Trung Hoa có thực sự hạnh phúc không?
Người Âu nào đi du lịch ở Trung Hoa về cũng được ban bè hỏi người dân
Trung Hoa có hạnh phúc không?
Sung sướng hay không còn là tuỳ tâm lý, cá tính của con người hơn là tuỳ ở
hoàn cảnh nên câu hỏi đó gần như vô nghĩa.
Dân tộc Trung Hoa có đặc tính là yêu đời, vui vẻ, không ủ rũ mà cũng
không lạnh lùng như dân tộc Anh chẳng hạn. Bertrand Russel, một triết gia
Anh qua thăm Trung Hoa năm 1920 kể lần ông đi thăm cảnh ở Tây Hồ ở
Hàng Châu. Hôm đó trời nắng gắt, bọn phu khiêng kiệu cho ông leo những
đường dốc hiểm trở để lên một ngọn núi, thấy họ hổn hển, gắng sức, cực
khổ mà ông thương hại. Nhưng khi tới ngọn rồi, họ nghỉ một lát để thở. Tức
thì họ quây quần lại, lấy ống điếu ra hút, cười nói vang lên như đời họ
hạnh phúc lắm, không phải lo lắng gì cả. Bertrand Russel khen họ. Lỗ Tấn