SỬ TRUNG QUỐC - Trang 567

mỉa ông ta: “Tôi không biết ông ấy muốn nói gì. Tôi chỉ biết một điều là
nếu những tên phu đó biết đau đớn về thân phận của mình thì Trung Hoa
đã thoát khỏi cảnh điêu đứng từ lâu rồi”.
Han Suyin trong cuốn Un éte Sans oiseaux, cũng than thở cho cảnh phu
khiêng kiệu cho các quan lớn và khách ngoại quốc mà leo dốc Trùng
Khánh và cũng thấy chính bọn phu đó hễ tới nơi là chuyện trò, nuốt một
cục xái thuốc phiện.
Lâm Ngữ Đường trong the importance of living bảo nhờ có tinh thần Lão
trang đó, trong cảnh nào họ cũng tìm được cái vui mà dân tộc ông không bị
bệnh thần kinh như người phương Tây và tồn tại đến ngày nay mặc dầu trải
qua bao nỗi gian truân. Để đói rồi mới ăn thì thức gì cũng ngon như nem
công chả phượng, lời đó đúng.
Bình dân Trung Hoa cũng như bình dân các nước kém phát triển khác,
không đòi hỏi gì nhiều; hễ có cơm cho đủ no bụng, có áo đủ che thân mà
không bị bắt bớ, tra hỏi thì họ cho là sung sướng rồi. Họ không cần máy
thâu thanh, máy ti vi, ngay đến khi đau ốm họ cũng không cần thuốc ngoại
quốc, uống bậy bạ mấy lá cây trong vườn, nếu không khỏi bệnh mà có chết
thì họ cũng không oán trách ai, cho là tại số.
Như vậy ta có thể coi dân Trung Hoa dưới thời Mao Trạch Đông rất sung
sướng, trừ những năm Mao “nhảy vọt” và lập công xã nhân dân. Vì trong
những năm đó Mao đòi hỏi họ quá nhiều: bỏ miếng đất riêng của họ, bỏ cả
vợ con họ nữa, làm việc như mọi, năm này qua năm khác để xây dựng một
xã hội mà họ thấy không khác gì một trại lính, một ổ ong hay ổ kiến vĩ đại
Tâm lý của họ sau hai mươi năm bị Mao Trạch Đông nhồi sọ cả ngày lẫn
đêm, cơ hồ không thay đổi gì cả. Ngay đức số 1 – theo Hồ chí Minh - của
con người xã hội chủ nghĩa, tức đức chí công vô tư, bỏ cá nhân chủ nghĩa,
bỏ tư hữu đi, chỉ nghĩ đến lợi ích chung. Nông dân thì săn sóc trăm thước
vườn riêng của mình rất siêng năng (1) mà lơ là với ruộng chung của hợp
tác xã, thiếu nữ thành thị kén chồng phải có ba quay (San chuan): đồng hồ,
xe đạp, máy may. Tôi không biết thiếu nữ ở Nga kén chồng ra sao nhưng
báo chí Tây phương bảo phụ nữ Nga muốn có căn nhà riêng ấm cúng cho
vợ chồng với đầy đủ tiện nghi chứ không ưa đời sống tập thể; họ thích làm