Những cảm xúc về đúng-sai, có đạo đức-vô đạo đức, thiện-ác nói cho chúng
ta biết điều quan trọng trong cách cư xử, cho dù những phép tính đạo đức
bề ngoài có vẻ bất hợp lý. Trong cuốn sách Khoa học về Thiện và Ác, tôi đã
lập luận rằng con người có cảm thức đạo đức, đó chính là các cảm xúc, cảm
giác đạo đức tôi đang đề cập. Thí dụ, những cảm xúc tích cực như ngay
thẳng, tự trọng được chúng ta trải nghiệm như cảm giác tâm lý về cái “tốt”.
Chúng hình thành từ những hành vi được coi là tốt cho cá nhân hoặc cộng
đồng. Những cảm xúc tiêu cực như tội lỗi, xấu hổ được chúng ta trải
nghiệm như cảm giác tâm lý về cái “xấu”. Chúng có thể hình thành từ
những hành vi được coi là xấu đối với cá nhân hoặc cộng đồng. Cảm xúc
đạo đức có ý nghĩa sâu sắc hơn một cảm xúc cụ thể về một hành vi cụ thể.
Trong khi các nền văn hóa có thể có cách quan niệm khác nhau về hành vi
tốt, xấu; cảm xúc đạo đức về sự tốt, xấu của hành vi X bất kỳ là một cảm
xúc tiến hóa phổ quát cho tất cả mọi người.
Điều tôi muốn đề cập không phải là lý do một người cảm thấy tội lỗi về một
hành vi xâm phạm chuẩn mực xã hội cụ thể như dối trá hay trộm cắp mà là
lý do con người nói chung cảm thấy tội lỗi về những hành vi nói chung.
Cảm giác tội lỗi có những mục đích xa hơn các vi phạm chuẩn mực văn hóa
tức thời. Cảm xúc nào cũng cần năng lượng của bộ não và bộ não không
thừa năng lượng để hoang phí. Vì thế, việc tạo hóa tạo ra những cảm xúc
mạnh phải có lý do riêng. Hãy lấy hai cảm giác cơ bản của chúng ta làm thí
dụ: đói khát và ham muốn tình dục.
Khi cơ thể cần năng lượng, chúng ta không chủ ý tính toán tỷ lệ đầu vào/
đầu ra của lượng ca-lo; đơn giản chúng ta cảm thấy đói, và cảm giác này
thúc đẩy hành vi ăn. Khi có nhu cầu sinh sản, chúng ta cũng không chủ ý
tính toán các chỉ số sức khỏe di truyền của bạn tình, chúng ta chỉ đơn giản
bị ai đó hấp dẫn. Chẳng hạn, những người có thân hình và gương mặt cân
đối giữa hai bên phải, trái thường hấp dẫn chúng ta. Phụ nữ thích những
người đàn ông có thân hình kim tự tháp ngược (eo nhỏ, vai rộng), còn đàn
ông sẽ bị những người phụ nữ có tỷ lệ vòng eo và vòng mông xấp xỉ 0,7:1
