quan hệ sinh học với mình. Không có gì ngạc nhiên khi Shakespeare viết
những câu thơ sau trong vở Othello:
Xin hãy cẩn trọng thưa ngài
Thói ghen tuông như một con quỷ mắt xanh
Vờn con mồi trước khi nuốt chửng
Con quỷ mắt xanh này được sinh ra trong hoàn cảnh tiến hóa – thói ghen
tuông là một cảm xúc thể hiện sự tính toán lợi hại của việc không chung
thủy về tình dục. Điều này làm nảy sinh những cảm xúc căng thẳng cho đa
số chúng ta – vừa muốn đa dạng hóa tình dục, vừa lo sợ hậu quả khi bị phát
giác. Một lần nữa chúng ta nhìn thấy vai trò của những cảm xúc tiến hóa
như ăn năn hay tự hào về những hành vi đúng, sai trong sự tác động qua lại
của các cảm xúc tiến hóa yêu thương và ghen tỵ. Chính ở đây, đạo đức đã
phát huy vai trò vì nó giúp chúng ta quyết định hành động theo cảm xúc hay
kiềm chế để xem xét. Tôi đã từng nói, chúng ta đều có ý chí tự do, do đó có
thể thực sự đưa ra những lựa chọn đạo đức; và vì các lựa chọn này gây hệ
quả kinh tế, chúng chính là một thí dụ thực tế về kinh tế học đạo đức – đạo
đức trong trường hợp này là sự chung thủy, xét trong một thể chế kinh tế
mang tên hôn nhân.
***
Vào các buổi sáng, tôi tập đạp xe với một nhóm vận động viên vùng Nam
California. Tôi có thói quen đạp xe từ văn phòng tới điểm xuất phát để thêm
được vài dặm. Tôi thường đi qua những phố xá đông đúc ở Gelendale
hướng sang những con đường rộng mở gần Công viên Griffith. Một buổi
sáng, tôi thấy một chiếc Town Car màu đen đỗ sát bên đường, lái xe ngồi
yên sau vô-lăng, để mặc người có vẻ là hành khách mới xuống xe – một cụ
bà già yếu – đang ngồi sụp bên đường và cố gắng đứng dậy. Không kịp suy
nghĩ, tôi đạp phanh, tạt vào lề đường, nhảy ra khỏi xe, cúi xuống bên cạnh
