tiêu biến. Tài sản được Galambos phân chia thành ba loại: nguyên thủy (bản
thân cuộc sống con người), sơ cấp (suy nghĩ, ý tưởng) và thứ cấp (phát sinh
từ tài sản nguyên thủy và sơ cấp, ví dụ quyền sử dụng đất và hàng hóa hữu
hình). Do đó, Galambos định nghĩa chủ nghĩa tư bản như “một cấu trúc xã
hội có khả năng bảo vệ tất cả các loại tài sản cá nhân một cách triệt để.”
Vậy là, để nhận diện một xã hội tự do thực sự, chúng ta đơn giản chỉ cần
“tìm ra phương thức thích hợp để hình thành chủ nghĩa tư bản.” Trong xã
hội tự do này, chúng ta đều là các nhà tư bản.
Ý tưởng của Galambos không có gì lạ lùng trong lịch sử vận động, phát
triển của chủ nghĩa tự do. Bản ngã lớn giúp ông thành công trong sự nghiệp
giảng dạy nhưng cũng khiến ông có những phát ngôn thổi phồng cái tôi cá
nhân, như khi ông chia tất cả các ngành khoa học thành ba loại: vật lý, sinh
học và “khoa học lý trí”. Trí tuệ tuyệt với có thể khiến ông đạt đến đỉnh cao
sáng tạo ở nhiều lĩnh vực học thuật, nhưng cũng thường khiến ông và học
viên rối tung trong mâu thuẫn, như việc chúng tôi vừa phải cam kết không
tiết lộ ý tưởng của ông ra ngoài, đồng thời lại được khuyến khích mời mọc
thêm học viên. (“Bạn đăng kí đi, khóa học tuyệt lắm!” “Nó nói về cái gì
thế?” “Cái này thì tôi không tiết lộ được!”) Ông còn có khả năng giảng bài
say sưa hàng giờ liền mà không cần nhìn tài liệu, nhưng khi hai giờ kéo dài
thành ba, rồi ba lại kéo thành bốn, người nghe cũng bắt đầu phát ngấy!
Nghiêm trọng nhất, lý thuyết của ông không đảm bảo yêu cầu tiên quyết
của một nguyên lý kinh tế: nó quá xa rời thực tế. Những định nghĩa ông nêu
ra thật hay, thật tốt, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không thống nhất
về hành vi xâm phạm quyền sở hữu? Hiển nhiên câu trả lời sẽ là: “Trong
một xã hội thực sự tự do, tất cả những tranh chấp như thế sẽ được giải quyết
êm thấm bằng trọng tài.” Điều có vẻ chỉ lý tưởng về mặt lý thuyết, không
hơn không kém, nhưng cái tôi cần là những số liệu thu được từ các thực
nghiệm xã hội được tiến hành ở thế giới thực tại.
Galambos có bảo trợ cho một nhà khoa học trẻ mang tên Jay Stuart
Snelson, và tôi đã có cơ hội gặp anh ngay khi kết thúc khóa học V-50.
