Hạnh phúc là một trạng thái an vui chủ quan của con người, phụ thuộc vào
những hệ quy chiếu có tính chất tương đối. Trên cơ sở tâm lý học tiến hóa,
hạnh phúc là tìm thấy niềm vui trong những điều giản dị chung quanh và
tìm thấy mục đích sống cho riêng mình.
Định nghĩa đơn giản này giúp chúng ta có thêm cái nhìn thấu suốt vào
nghịch lý lớn nhất của thời đại: kinh tế học truyền thống, xây dựng trên giả
thuyết về sự lựa chọn hợp lý, xem con người như những cá nhân ích kỷ chỉ
biết tối đa hóa lợi ích, nên càng giàu có thì con người càng hạnh phúc. Giờ
đây, chúng ta có đủ số liệu để kiểm chứng giả thuyết đó, và kết quả hết sức
rõ ràng – nó hoàn toàn sai lầm! Con người ngày nay không hạnh phúc hơn
những năm 1950 cho dù, bất kể dùng thước đo vật chất nào, cuộc sống hôm
nay cũng tốt hơn thời đó nhiều lần.
Có thể nói, việc khám phá ra giàu có và hạnh phúc không có mối tương
quan là điều đáng ngạc nhiên nhất trong lịch sử kinh tế học. Kể từ thời đại
của Jeremy Bentham, cùng với sự phát triển của chủ nghĩa thực dụng, các
nhà kinh tế, chính trị và hoạch định chính sách đã tin tưởng sâu sắc rằng
việc gia tăng ích lợi sẽ đem đến sự gia tăng tổng thể niềm hạnh phúc quốc
gia – “Con số lớn nhất đồng nghĩa với hạnh phúc lớn nhất.” Bentham thậm
chí còn sáng tạo ra “thước đo hedonic (khoái lạc)” để đo lường hạnh phúc.
Ông đưa ra “bảy điều kiện” theo đó “giá trị của hạnh phúc hay khổ đau
được xem xét”: thuần nhất (không bị sự chi phối của những cảm xúc trái
ngược); cường độ (sức mạnh, nội lực của niềm vui); khoảng cách (sự gần
gũi về thời gian, địa điểm của niềm vui); chắc chắn (sự vững vàng của niềm
vui); phong phú (có sự hỗ trợ của những cảm xúc cùng loại); phạm vi (“số
người mà niềm vui đó tác động đến”); trường độ (khoảng thời gian mà niềm
vui kéo dài).
Áp dụng vào toàn bộ xã hội, Bentham hướng dẫn chúng ta “xem xét số
người có sở thích tương đồng; rồi lặp lại quá trình đó đối với mỗi cá nhân.
Tính tổng số lượng hành vi thể hiện xu hướng tích cực ở các mức độ khác
