hoàn toàn không sợ người. Thí dụ, bạn có thể tiến thẳng tới trước mặt
chúng để chụp ảnh từ khoảng cách vài bước chân, và trong các thế kỷ trước
khi vấn đề môi trường chưa bức thiết, các thủy thủ dễ dàng kiếm thức ăn
tươi sống miễn phí. “2% những kẻ săn bắt đồng loại vô điều kiện khiến các
sinh vật còn lại phải cảnh giác, cả với tư cách cá nhân và giống loài,” ông
kết luận.
Để chứng minh điều này, Zak dẫn ra trường hợp một phụ nữ mắc chứng rối
loạn gene hiếm gặp gây vôi hóa và liệt hạch hạnh nhân. Ông lưu ý, “hạch
hạnh nhân là mục tiêu đầu tiên của oxytocin trong não bộ, có chức năng duy
trì sự cân bằng giữa tin tưởng và hoài nghi. Người phụ nữ này gặp khó khăn
trong việc đọc độ tin cậy trên khuôn mặt người khác, hấp tấp khi ra quyết
định, và rất kém về mặt tiền bạc. Cô có chỉ số IQ bình thường nhưng luôn
trở thành mục tiêu của những kẻ cơ hội vô liêm sỉ biết được tính cả tin tuyệt
đối của cô và lừa tiền cô.” Ralph Adolps tại Học viện công nghệ California
đã kiểm tra các khiếm khuyết khác của người phụ nữ này và phát hiện cô
không thể nhận ra nỗi sợ hãi trên khuôn mặt người khác. Theo nhà tâm lý
học Paul Ekman, khi bạn nhìn vào khuôn mặt một người, đôi mắt sẽ nhanh
chóng quét quanh để thu thập tín hiệu và dữ liệu về những biểu hiện cảm
xúc vốn đã tiến hóa để trở nên phổ biến và có thể nhận biết được. Ngược
lại, người phụ nữ bị liệt hạch hạnh nhân nhìn chằm chằm vào khuôn mặt
người khác nhưng không quét chi tiết nên không thể đánh giá được cảm
xúc. Trong các tương tác xã hội, hầu hết chúng ta đều duy trì sự cân bằng
giữa niềm tin (do oxytocin điều chỉnh) và nỗi sợ hãi (do epinephrine,
norepinephrine và một số hormone gây căng thẳng khác điều chỉnh), nhanh
chóng thích nghi một cách vô thức với môi trường và con người xung
quanh. Nhưng khi cân bằng đó bị phá vỡ, bộ cảm biến niềm tin của chúng
ta cũng vỡ theo.
Zak bổ sung vào thí dụ này một nghiên cứu toàn diện về phản ứng cảm xúc
của con người trước sự vi phạm các chuẩn mực xã hội về hợp tác. “Nếu bị
người khác xử tệ, chúng ta rất dễ có hành vi kích động,” ông nhắc tới việc
