thân. Khi tiến hành công việc làm ăn với mục tiêu tạo ra nhiều giá trị nhất,
anh ta cũng chỉ muốn thu lợi cho riêng mình. Trong trường hợp này, cũng
như nhiều trường hợp khác, anh ta được một bàn tay vô hình định hướng,
phấn đấu vì một cái đích chưa bao giờ nghĩ đến. Bằng việc theo đuổi lợi ích
cá nhân, anh ta thậm chí còn đóng góp cho xã hội hiệu quả hơn khi có chủ
ý.”
Nền kinh tế không phải do con người thiết kế, nó là sản phẩm của hành vi
con người. Một hệ thống được bàn tay vô hình định hướng có tính chất phi
tập trung, vì thế cấu tạo phức tạp bên trong hệ thống chỉ là phụ phẩm không
chủ đích do bản năng sâu kín của các tác nhân kinh tế sinh ra. Đến đây,
chúng ta gặp lại quan điểm của Darwin – điều gì sẽ xảy ra trong tự nhiên
khi các sinh vật theo đuổi lợi ích cá nhân, không hề hay biết hệ quả không
chủ đích do hành vi của mình gây ra:
Có thể nói, quá trình chọn lọc tự nhiên đang diễn ra từng ngày, từng giờ ở
khắp nơi trên thế giới nhằm xem xét từng biến dị nhỏ nhất, lọc ra cái xấu và
bảo tồn cái tốt. Quá trình này diễn ra âm thầm và vô hình bất cứ khi nào và
ở đâu có cơ hội, trước sự phát triển của mỗi cơ thể hữu cơ trong mối liên hệ
với môi trường sống hữu cơ và vô cơ. Chúng ta không thể nhìn thấy những
thay đổi chậm chạp này cho đến khi thời gian đánh dấu sự chuyển mình của
thời đại, khi đó chúng ta nhìn nhận về các kỷ địa chất lâu dài phiến diện tới
mức, chúng ta chỉ thấy các dạng sống ngày nay khác biệt với thời xưa.
Bàn tay vô hình và chọn lọc tự nhiên mạnh mẽ và ăn sâu vào tiềm thức
chúng ta tới mức không thể không liên tưởng chúng tới các lực tự nhiên,
như lực hấp dẫn, lực điện từ hoặc các hệ thống cơ học như bánh răng, ròng
rọc. Song chúng không phải là lực hay máy móc bởi không có gì tác động
đến các tác nhân trong hệ thống theo kiểu nhân quả như vậy. Thay vào đó,
bàn tay vô hình của Smith và chọn lọc tự nhiên của Darwin là sự mô tả quá
trình diễn ra một cách tự nhiên trong thiên nhiên và nền kinh tế. Cơ chế
đằng sau bàn tay vô hình và chọn lọc tự nhiên nằm đâu đó trong hệ thống –
