ngay bên trong các tác nhân – đó là lý do tại sao Smith bỏ công sức tìm hiểu
tính đồng cảm vốn có trong con người và Darwin nỗ lực nghiên cứu các
khuynh hướng tự nhiên của sinh vật.
Adam Smith cho thấy sự giàu có của quốc gia và tính hài hòa của xã hội là
hệ quả ngoài chủ đích của quá trình cạnh tranh giữa con người. Charles
Darwin chỉ ra thiết kế phức tạp và cân bằng sinh thái là hệ quả ngoài chủ
đích của quá trình đấu tranh cá nhân giữa các sinh vật. Nền kinh tế nhân tạo
là bản sao của nền kinh tế tự nhiên.
***
Nền kinh tế được hình thành từ dưới lên, không phải từ trên xuống và thị
trường tự do định hướng bởi tiêu dùng luôn công bằng và hiệu quả hơn thị
trường trọng thương định hướng bởi sản xuất – chúng ta sẽ chấp nhận kết
luận tổng quát này ra sao? Nhiều người theo đuổi lý thuyết cực đoan chủ
nghĩa tư bản vô chính phủ cho rằng các hệ thống chính trị cuối cùng sẽ
thành đồ bỏ đi (tương tự về hình thức nhưng khác về nguyên nhân và kết
quả so với dự báo của Karl Marx). Các dịch vụ công cộng sẽ dần dần được
tư nhân hóa và cuối cùng hành tinh của chúng ta sẽ trở thành một thị trường
tự do toàn cầu, không còn biên giới chính trị, kinh tế, không còn các nhà
nước thù địch, tội phạm sẽ giảm xuống mức thấp nhất và trong thế giới đó,
mọi tranh chấp sẽ được giải quyết bằng thương lượng. Các nhà chuyển dịch
nhân chủng – những người tin rằng một ngày nào đó chúng ta sẽ tiến hóa
thành các rô-bốt sinh học mang bộ gene kỹ thuật khỏe mạnh hơn, thông
minh hơn, sống lâu hơn – thậm chí còn vẽ ra viễn cảnh thị trường tự do
không chỉ làm chủ thế giới mà còn lan tỏa vào vũ trụ khi chúng ta chinh
phục được môi trường sống trên Sao Hỏa. Tiếp đó, họ sẽ thiết lập xã hội
trên các vệ tinh của Sao Mộc, Sao Thổ và trên các hệ mặt trời khác; cuối
cùng, sau hàng triệu năm, thiên hà sẽ trở thành thị trường hợp nhất của các
nhà thám hiểm-thực dân-thương nhân. Những người theo thuyết vị lai còn
tưởng tượng biết đâu sau một tỷ năm nữa, chúng ta sẽ chinh phục các thiên
