Bình Lỗ ở đâu? Dù có nhiều giả thiết khác nhau, nhưng khả năng thành
được cho là ở gần khu vực sông Cầu và sông Cà Lồ, thuộc huyện Sóc Sơn,
Hà Nội ngày nay. Đôi khi đứng trước các nguồn sử liệu còn ít ỏi và những
di tích đã bị chôn vùi mãi mãi trong trầm tích lịch sử, hậu thế cần phải đặt
niềm tin vào một giả thiết hợp lý nhất. Bởi vì mục đích của quân Tống là
chiếm Đại La và Cổ Loa, qua đó sẽ áp sát Hoa Lư và tiêu diệt kinh đô của
Đại Cồ Việt. Có nghĩa thành Bình Lỗ phải được xây ở vị trí mà chắc chắn
quân Tống phải đi qua để đánh đến Hoa Lư. Mà phía bắc muốn tiến vào Cổ
Loa và Đại La thì quân Tống phải đến sông Như Nguyệt rồi vào sông Cà
Lồ, từ Cà Lồ ngược ra sông Hồng, đi theo sông Đáy và tiếp cận Hoa Lư.
Thành Bình Lỗ bởi vậy có khả năng cao là được xây ở khu vực sông Cà Lồ.
Sử liệu có một chi tiết đắt giá để khẳng định thêm cho điều này: “Tháng
Mười năm 980, Lê Hoàn thân chinh dẫn đại quân từ kinh thành Hoa Lư
theo đường thủy, ngược sông Đáy, sông Nhuệ mà vào sông Hồng, rồi từ đó
tiến lên miền địa đầu Đông Bắc đất nước.” Đoạn đường này, nhà vua đã
ngược từ Hoa Lư lên chính vị trí ngã ba Xà, tả ngạn sông Cầu, gần bên
sông Cà Lồ, vậy nếu không phải để đắp thành Bình Lỗ, còn để làm gì?
Vấn đề quan trọng nhất lúc này đối với vị thống soái như Lê Hoàn chính
là dụ cho bằng được Hầu Nhân Bảo và Tôn Toàn Hưng đi vào trận địa mai
phục “thành Bình Lỗ”, Lê Hoàn đã dùng kế “trá hàng” và “dụ hàng”, không
chỉ một lần mà là hai lần. Mỗi lần du hàng là lại đẩy Hầu Nhân Bảo đi sâu
vào một chút, sau hai lần giả hàng thì Lê Hoàn đưa Hấu Nhân Bảo đến
gặp... Diêm Vương.
Lần thứ nhất vua giả vờ thua chạy ở biên giới để dẫn dụ quân Tống vào
sâu trong nội địa, đến khúc sông Như Nguyệt. Nhưng khi đi vào sông Cà
Lồ thì quân Tống ngần ngại không tiến vào nữa, quân do thám của Hầu
Nhân Bảo cũng phát hiện có “một thành đang xây”. Bởi vậy mà Lê Đại
Hành phải dụ hàng thêm lần thứ hai, lần này dùng kể “trá hàng”. Nhà vua
cho một đại tướng sang trá hàng, dùng lời đường mật để dẫn dụ quân của
Hầu Nhân Bảo trong đêm đến tập kích thành Bình Lỗ. Quả nhiên quân
