sau này nhà Trần làm. Đại Cồ Việt của năm 981 chỉ là một quốc gia thời sơ
khởi tự chủ mà thôi, nên sự hoàn thiện cơ cấu quyền lực, hành chính là
chưa đủ mạnh để Lê Hoàn có thể ngồi sau trường, định việc ngàn dặm như
cái cách Lý Nhân Tông giao quyền cho Lý Thường Kiệt ở cuộc kháng
chiến chống Tống lần hai, mà đích thân Lê Hoàn phải cầm quân ra trận để
lòng dân nhìn theo. Trọng trách gánh lên vai ông là rất lớn. Cần phải nhắc
một điều, Tống Thái Tông đã cho Lê Hoàn một cơ hội khi sai sứ yêu cầu
đưa hai mẹ con Dương Vân Nga - Đinh Toàn sang quy phục, đổi lại nhà
Tống sẽ trao Tiết Việt cho Lê Hoàn. Nhưng Lê Hoàn đã từ chối.
Đại Việt sử ký toàn thư chép: “Nhà Tống sai Trương Tông Quyền mang
thư trả lời rằng: Họ Đinh truyền nối ba đời, trẫm muốn cho Toàn làm thống
soái, khanh làm phó. Nếu Toàn tướng tài chẳng có, vẫn còn trẻ con thì nên
bảo cả mẹ con cùng thân thuộc sang quy phụ. Đợi khi bọn họ vào chầu ắt
sẽ có điện lễ ưu đãi và sẽ trao cờ tiết cho khanh. Nay có hai đường, khanh
nên chọn một. Vua Lê Hoàn không nghe.”
Tại sao vua Lê Hoàn không chấp nhận? Nếu một quốc gia cống vua tiền
triệu cho nước khác thì đó là sự nhục nhã lớn. Tầm chính trị của ông cha ta
là mềm mỏng với phương Bắc để giữ hòa bình chứ không phải là quy phục
phương Bắc. Sau này, khi đã giành chiến thắng trước Hầu Nhân Bảo, Lê
Hoàn tiếp tục thi hành chính sách mềm dẻo và xưng thần với vua Tống,
nhưng luôn cương quyết trước mọi hành động làm nhục quốc thể.
Lê Hoàn chính là vị tướng, vị vua đầu tiên của một Việt Nam tự chủ sẽ
“thử sức” với một triều đại hùng mạnh thống nhất của Trung Quốc, đây là
nhà Tống. Ngài là vị vua gặp khó khăn nhất và cũng cô đơn nhất trong việc
tìm cho mình những đồng minh sẵn sàng đi theo ngọn cờ mà ngài dựng
nên. Chiến thắng hay thất bại của ngài sẽ là bước ngoặt cho dân tộc. Hoặc
ta có nguy cơ đối diện 1000 năm Bắc thuộc tiếp theo, với những thất bại
hiển nhiên và đáng lẽ phải thể vì sự chênh lệch lực lượng của hai bên. Hoặc
ta chiến thắng và xác lập nên truyền thống vĩ đại về một quốc gia nghìn
năm lấy yếu chống mạnh trong chiến tranh giữ nước.
