1
2
câu chuyện thời trang
Phụ n thích mua sắm, chuyện đó tường đã rõ. Nhưng phụ n
thường mua sắm nh ng gì? Đó lại là m t câu chuyện không phải là
không thú vị nếu chúng ta th tìm cách chiếu rọi nó.
Hồi nhỏ đọc truyện Tàu, tôi cứ nhớ mãi câu “S liễu phất y khứ/
Thâm tàng thân d danh” (Việc xong rũ áo ra đi/ Xoá nhòa thân
thế, kể gì tiếng tăm - Trần Trọng San dịch). Đây là hai câu thơ
trong bài Hiệp khách hành của Lý Bạch ca ngợi nghĩa khí của đám
bằng h u Tín Lăng Quân, Hầu Doanh, Chu Hợi. Khi gặp trong sách
nh ng nhân vật chọn cách ứng x “công thành - thân thoái” như
Phạm Lãi, Trương Lương, tôi mường tượng hình ảnh “phất y khứ”
của họ chắc là rất hào sảng. Tôi thích dịch cụm từ “phất y khứ”
thành “phất tay áo ra đi” hơn, vì thấy nó “đã” hơn, nó khinh bạc hơn
là “rũ áo ra đi”. “Rũ áo” (hay “giũ áo”), tôi hình dung là hai tay áo
đánh mạnh sang hai bên hoặc xuống đất. Còn “phất áo”, chắc chắn
là tay phải vung lên khỏi đầu. (Từ “phất” trong tiếng Nôm có ý nghĩa
ngang tàng hiển lộng - như “phất cờ khởi nghĩa”). “Rũ áo ra đi” gợi
đến thái độ xuất x , đến cách chọn l a, đó là thái độ của một triết
gia, một bậc đạo hạnh. Còn “phất tay áo ra đi” nhấn mạnh về hành
động, ẩn tàng khí phách hiên ngang của một hiệp sĩ. Thấy “đã”!
Nhưng muốn “rũ” hay “phất” gì thì tay áo bắt buộc phải rộng. Đó
là tay áo mà chú bé Lục Tích trong Nhị thập tứ hiếu giấu quýt đem
về cho mẹ, ngớ ngẩn để chủ nhà bắt quả tang.
Cái tay áo rộng thùng thình đó bây giờ không còn n a. Thời hiện
đại, tay áo có thể dùng để “phất y khứ” chỉ còn trên sân khấu
tuồng, chèo, cải lương hoặc trong các phim cổ trang. Quan sát
nam phụ lão ấu đi đứng ngoài đường, bên ta cũng vậy mà bên Tàu
cũng vậy, thấy tay áo người nào cũng vừa vặn với cổ tay, không thể
dùng để “rũ” hay “phất” được. Lý Bạch nếu sống thời nay, chắc chắn
không dùng hình ảnh “phất tay áo ra đi” để trỏ thái độ của kẻ sĩ
