Một ngoại lệ rõ ràng của nguyên tắc cái trục xe kể trên chính là thời kì mãn kinh
ở phụ nữ loài người. Ở tất cả các phụ nữ, quá trình mãn kinh tồn tại trong một
giai đoạn rất ngắn so với toàn bộ cuộc đời, khả năng có thai chấm dứt khoảng vai
chục năm trước khi cái chết có thể nhìn thấy trước. Khả năng này chấm dứt bởi
những nguyên do hết sức thông thường về mặt sinh lí học – sự suy kiệt về mặt
chức năng của những quả trứng – điều này đơn giản có thể loại trừ chỉ bằng một
đột biến, đột biến này sẽ thay đổi nhẹ nhàng tốc độ suy thoái hay trở nên không
đáp ứng nữa của các trứng. Rõ ràng là không có bất cứ điều gì là không thể xảy
ra về mặt sinh lí học đối với thời kì mãn kinh ở phụ nữ loài người, và cũng không
có gì là không thể về mặt tiến hóa đối với quá trình này nếu xét trên khía cạnh
tổng thể ở các loài động vật nói chung. Thay vào đó, ở một thời điểm nào đó cách
đây vài triệu năm, chính người phụ nữ chứ không phải nam giới được lập trình
một cách hết sức chuyên biệt bởi chọn lọc tự nhiên để sớm mất đi khả năng sinh
sản. Chính quá trình lão hóa sớm ở cơ quan sinh dục nữ tạo ra rất nhiều ngạc
nhiên bởi nó đi ngược lại với khuynh hướng chủ yếu đó là: ở những khía cạnh
khác, con người chúng ta đã tiến hóa nhằm trì hoãn quá trình lão hóa sớm.
Việc xây dựng học thuyết làm nền tảng tiến hóa của thời kì mãn kinh ở phụ nữ
loài người buộc phải giải thích được cách thức nào khiến cho chiến thuật tiến hóa
dường như đi ngược lại với quá trình sinh sản, khiến cho người phụ nữ sinh ra ít
bào thai hơn thực ra lại khiến cho cô ta có thể sản sinh ra nhiều con hơn. Hiển
nhiên là, khi người phụ nữ già đi, họ có thể làm nhiều hơn nhằm gia tăng số
lượng con do mình sinh ra (những đứa con mang gen của người phụ nữ đó) thông
qua việc cống hiến tận tụy cho những đứa con đã được sinh ra, những đứa cháu
chắt và cả những người họ hàng gần gũi hơn là việc lại sản sinh thêm đứa trẻ nữa.
Hàng loạt những nguyên do mang tính tiến hóa giải thích cho hiện tượng trên
chịu ảnh hưởng từ một số quy luật tự nhiên khắc nghiệt. Một trong số đó là là
quãng thời gian thơ ấu rất dài, mà lúc đó đứa trẻ phụ thuộc rất nhiều vào cha mẹ
chúng, lâu hơn bất cứ loài vật nào khác. Một con tinh tinh non bắt đầu nhặt
nhạnh, tìm kiếm thức ăn cho bản thân ngay khi nó cai sữa mẹ. Con tinh tinh đó
thu nhặt thức ăn bằng chính đôi tay của nó (loài tinh tinh có sử dụng công cụ,
chẳng hạn như trong việc săn tìm mồi, chúng dùng tới những cành cây hay ghè
vỡ các hạt bằng hòn đá, thu hút được sự chú ý lớn của giới khoa học nhưng điều
này chỉ thực sự đáng ghi nhận giới hạn trong cách thức tìm kiếm thức ăn của loài
