hiện tượng hứng khởi nhờ đó quần chúng có thể làm được những hành vi
cao thượng nhất.
Đúng là trong lĩnh vực hoạt động trí tuệ thì ta phải nhận rằng những
kết quả quan trọng nhất của hoạt động tư tưởng, những phát minh kéo theo
hệ quả to lớn, việc giải quyết các vấn đề phức tạp chỉ dành cho các cá nhân
làm việc trong môi trường đơn độc. Nhưng linh hồn quần chúng cũng có
sức sáng tạo tinh thần to lớn mà minh chứng trước hết là ngôn ngữ, sau nữa
là dân ca, folklore… Ngoài ra chúng ta không thể biết có bao nhiêu nhà tư
tưởng hay nhà thơ đã từng lấy cảm hứng từ chính đám quần chúng mà họ là
thành viên; mà có thể họ chỉ là những người thực hiện cái sự nghiệp mà
trong đó đồng thời có cả những người khác tham dự nữa.
Do những mâu thuẫn rõ ràng như vậy ta dễ có cảm tưởng rằng môn
tâm lí đám đông là môn học vô bổ. Nhưng chúng ta có thể tìm được một lối
ra cho phép hi vọng tìm được giải đáp khả quan. Danh từ đám đông được
nhiều người gán cho những tập hợp khác nhau mà đúng ra cần phải tách
biệt. Tác phẩm của Sighele, Le Bon và nhiều người khác liên quan đến
những đám đông không bền vững, được tạo ra một cách nhanh chóng từ
những cá nhân khác hẳn nhau, chỉ liên kết với nhau bởi những mối quan
tâm nhất thời. Không nghi ngờ gì rằng đặc điểm của các đám đông quần
chúng cách mạng mà cụ thể là cuộc Cách mạng Pháp (1789 – 1799, ND) đã
có ảnh hưởng đến các tác phẩm của họ. Những khẳng định ngược lại dựa
trên cơ sở đánh giá các khối quần chúng ổn định hay những cộng đồng mà
ở đó con người sống suốt đời, những cộng đồng đã thể hiện thành các định
chế xã hội. Đám đông loại thứ nhất đối với đám đông loại thứ hai cũng như
các đợt sóng ngắn nhưng cao đối với các con sóng dài trong những vùng
nước nông vậy.
Mc Dougal trong tác phẩm The Group Mind, xuất phát từ mâu
thuẫn nêu trên đã tìm được lời giải cho nó bằng cách đưa thêm vào yếu tố
tổ chức. Ông nói rằng trong trường hợp đơn giản nhất, đám đông (group)
hoàn toàn vô tổ chức hoặc là có tổ chức sơ sài không đáng kể. Ông gọi khối
quần chúng ấy là đám đông (crowd). Nhưng ông công nhận rằng thật khó
