không chỉ là một cái bánh răng nhỏ mà còn có thể là một động cơ. Ở Pháp,
nơi mà nền giáo dục chủ yếu hoạt động theo hướng ngược lại, và với mỗi
một thế hệ con người ngày càng trở nên Trung quốc hơn, đã làm mất đi một
lực lượng lao động vô cùng lớn.”
Các triết gia đã đi đến kết luận như sau về quan hệ bất cập ngày càng
tăng của nền giáo dục của các dân tộc La tinh chúng ta đối với cuộc sống:
“Trong cả ba cấp giáo dục, tuổi nhi đồng, tuổi thiếu niên, tuổi thanh niên,
sự chuẩn bị về mặt lý thuyết ngày càng bị kéo dài trên ghế nhà trường và bị
kéo dài từ những sách giáo khoa đã dẫn đến sự quá tải, qua các kỳ thi, qua
phẩm hàm khoa học, chứng chỉ, văn bằng, và bởi phương tiện tồi, do vận
dụng phương pháp giảng dạy không tự nhiên, phản xã hội, do loại bỏ một
cách quá đáng việc dạy thực hành, do việc học nội trú, do rèn luyện một cách
giả tạo và do nhồi nhét kiến thức một cách cứng nhắc, do làm việc quá sức
không chú ý đến tương lai, đến tuổi tác và nghĩa vụ sắp phải thực hiện của
người đàn ông, do không để ý đến thế giới hiện thực, nơi mà người thanh
niên sắp sửa bước vào, không để ý đến cái xã hội bao quanh anh ta, cái xã
hội anh ta phải thích nghi, cái xã hội ngay từ đầu anh ta không muốn từ bỏ
nó, do không để ý đến sự đấu tranh để sinh tồn của con người, điều anh ta
cần phải được chuẩn bị trước, được vũ trang, được thực hành và tôi luyện để
tự bảo vệ mình và để đứng vững. Sự trang bị không thể thiếu được đó, cái
phải đạt đến đó, cũng là cái quan trọng hơn tất cả, rồi năng lực trí tuệ lành
mạnh của con người, của ý chí và thần kinh vững vàng: hết thảy không có
được trong trường học của chúng ta; mà hoàn toàn ngược lại: đáng lý làm
cho con người có năng lực hơn, nó đã làm thui chột năng lực của họ đối vị trí
trước mắt và trong tương lại. Chính vì thế sau khi từ giã trường học bước
vào cuộc đời, những bước đi đầu tiên của họ vào môi trường thực tiễn đã
không khác gì hơn là hàng loạt những thất bại đau đớn, chúng đã làm anh ta
thương tổn và trong một thời gian dài anh ta đã bị suy sụp và tàn phế. Đó là
một cuộc thử nghiệm nguy hiểm và khắc nghiệt, nó làm lệch chuyển sự cân
bằng của lý trí và đạo đức và rất nhiều khả năng sẽ không thể nào lấy lại cân
bằng được nữa. Sự thất vọng đã xảy ra quá đột ngột và toàn diện, sự lừa đảo
đã trở nên quá lớn và sự kinh tởm đã trở thành quá khủng khiếp
Trong phần trên chúng ta đã đi lệch khỏi vấn đề tâm lý học đám đông?
Chắc chắn là không. Nếu chúng ta muốn hiểu về những ý tưởng và những
quan điểm mà ngày hôm nay vẫn đang còn là những mầm mống nhưng ngày
mai chúng sẽ mọc lên, thì chúng ta phải cần biết đến mảnh đất đã cung cấp
