là nền tảng cho sự nâng cao kiến thức. Có phải thực sự như vậy không?
Không phải thế! Năng lực phán xét, kinh nghiệm, năng lực hành động và tư
cách là những điều kiện để thành công trong cuộc sống, là những cái không
thể học được từ sách vở. Sách vở là những thứ cần thiết để tra cứu, tuy nhiên
sẽ hoàn toàn vô tích sự khi phải nhớ cả một đoạn dài trong đầu.
Việc giáo dục hướng nghiệp làm cho trí tuệ phát triển ở mức mà giáo dục
cổ điển không thể nào đạt tới, đã được Taine chỉ ra rất rõ trong những dòng
viết sau: “Các ý tưởng chỉ hình thành nên trong môi trường tự nhiên và thực
tế của nó. Những mầm mống của chúng sẽ được nuôi nấng bởi vô số những
ấn tượng cảm nhận được, là những cái mà người thanh niên trai trẻ tiếp thụ
hàng ngày ở công xưởng, ở hầm mỏ, ở tòa án, ở nơi làm việc, ở bến cảng, ở
bệnh viện, trong lúc quan sát các công cụ lao động, các nguyên vật liệu, và
trong hoạt động kinh doanh, khi có mặt khách hàng, khi có mặt của những
người thợ, khi công việc được tiến hành tốt hoặc không tốt, khi kinh doanh
có hiệu quả hoặc thua lỗ. Tất cả những cái đó là những cảm nhận nho nhỏ
đặc biệt của cặp mắt, của đôi tai, của hai bàn tay và cả của mùi vị nữa, chúng
được tiếp nhận và xử lý một cách không cố ý, chúng tự sắp đặt một cách trật
tự trong anh ta, để rồi sau đó sớm hoặc muộn chúng truyền cho anh ta những
cảm hứng về những mối liên kết mới, về sự đơn giản hóa, về sự tiết kiệm, sự
hoàn hảo hoặc về sự phát minh. Tất cả những mối liên kết quý báu này, là
những điều kiện cần phải được khuyến khích và không thể thiếu để giúp cho
thanh niên Pháp phát triển, thế nhưng chúng đã bị cướp đi và lại đúng vào
lúc ở cái tuổi rực rỡ nhất: bảy hoặc tám năm anh ta bị nhốt trong trường học,
bị cách ly khỏi kinh nghiệm trực tiếp của bản thân, cái kinh nghiệm thực sự
đã cho anh ta một khái niệm chính xác và sống động về các sự vật, về con
người và những hình thức ứng xử khác nhau.”
“...Ít nhất chín trong mười thanh niên đã tiêu phí thời gian và công sức
nhiều năm trời, là những năm tháng rực rỡ nhất, quan trọng nhất, và rõ ràng
là những năm quyết định nhất của cuộc đời: ta cứ trừ đi trước hết khoảng
một nửa hoặc hai phần ba trong số họ tham gia kỳ thi tuyển, tôi cho là không
đủ điều kiện để đi thi; thêm vào đó, trong số đủ điều kiện được thi và trúng
tuyển, có một nửa hoặc hai phần ba phải xét lại. Người ta đã trông chờ ở họ
quá nhiều, khi đòi hỏi họ vào một ngày nhất định trên ghế nhà trường hoặc
trước bảng đen trong suốt hai giờ liền phải cung cấp hàng đống kiến thức cứ
như thể họ là một tài liệu tham khảo sống về tất cả mọi hiểu biết của loài
người, Quả nhiên ngày hôm đó trong hai giờ đồng hồ họ gần như là một tài
liệu tra cứu sống vậy, thế nhưng chỉ một tháng sau họ không còn được như
thế nữa. Nếu thi lại ngay họ sẽ không thể đỗ; những cái trí nhớ của họ hấp
