rồi sai Trung thư lang Viên Lễ báo lỗi với các Đại tướng, nhân đó hỏi việc
được mất thời ấy. Lễ về, lại hạ chiếu trách mắng bọn Gia Cát Cẩn, Bộ Chất,
Chu Nhiên, Lữ Đại rằng: “Viên Lễ về nói là gặp nhau với Tử Du, Tử Sơn,
Nghĩa Phong, Định Công, cùng nói các việc trước sau thời nay, đều không
tự coi việc của dân, không chịu bày tỏ liền ngay, lại đùn đẩy cho Bá Ngôn,
Thặng Minh. Bá Ngôn, Thặng Minh gặp Lễ, khóc lóc tha thiết, lời lẽ cay
đắng, đến nỗi mang lòng sợ hãi, không có ý tự yên. Nghe đến đây thì ta
buồn bã, trong lòng tự thấy lạ. Sao vậy? Xét nghĩ thánh nhân không làm
việc có lỗi, người sáng suốt là tự thấy mình vậy. Người ta nâng đặt, sao cho
vừa đúng, nếu chỉ muốn vì mình mà làm trái với ý dân, sao nhãng không tự
nghĩ, cho nên các ông nghi ngờ thôi; nếu không thế thì sao lại dẫn đến như
thế? Từ khi ta dấy binh năm mươi năm nay, trăm việc thuế khóa lao dịch
đều lấy ở dân. Thiên hạ chưa định, bọn xấu vẫn còn, quân dân chăm chỉ,
thực là điều các ông biết rõ. Nhưng làm khổ trăm họ, chỉ là bất đắc dĩ mà
thôi. Cùng các ông làm việc, từ nhỏ đến lớn, nay tóc đã hai màu, để nói
trong ngoài đủ để lộ rõ, việc công tư phân chia, đủ cùng giúp nhau. Hết lời
can gián là điều mà ta mong ở các ông; cứu vớt lỗi sai, ta cũng mong vậy.
Ngày xưa Vệ Vũ Công đã qua tuổi khỏe mạnh mà vẫn chăm tìm người giúp
đỡ, thường tự than trách.
Giang Biểu truyện chép: Quyền lại nói: “Thiên hạ không có con cáo
trong trắng, mà có cái áo lông cừu trong trắng, đấy là cái mà dân làm nên
vậy. Người làm lẫn tạp thành thuần nhất, há chẳng làm được? Cho nên
dùng được sức dân thì không ai địch nổi ở thiên hạ, dùng được trí dân thì
không sợ lỗi với thánh nhân vậy”.
Vả lại kẻ áo vải buộc dải da kết bạn với nhau, trở thành hòa hợp, nhơ bẩn
vẫn không khác. Ngày nay xác ông cùng ta làm việc. Dẫu còn nghĩa vua
tôi, nhưng gọi là cốt nhục thì cũng không là sai. Phúc lộc vui buồn cùng
hưởng với nhau. Tỏ lòng không dấu, mưu kế không khác, coi việc đúng sai,
các ông há được thảnh thơi mà thôi sao! Cùng thuyền vượt sông, ai lại cùng
khác? Tề Hoàn Công làm Bá của chư hầu, có điều hay thì Quản Tử chưa
từng không khen ngợi, có điều sai thì Quản Tử chưa từng không can ngăn,
