Anh hùng kí chép: Phùng Kỉ khuyên Thiệu rằng: “Tướng quân làm việc
lớn mà phải trông người ta cấp lương, nếu không chiếm một châu thì không
tự giữ được”. Thiệu đáp nói: “Kí châu quân mạnh, quân ta lại đói thiếu, nếu
chẳng đánh được thì chẳng còn chỗ đứng”. Kỉ nói: “Nên qua lại với Công
Tôn Toản, sai hắn xuống phía nam đánh lấy Kí châu. Công Tôn Toản đến
thì Phức tất sợ, nhân đó nói lợi hại, bày kể họa phúc, Phức tất trao nhường.
Ở vào lúc ấy, tất chiếm được chức”. Thiệu theo lời ấy, vừa lúc Toản đến.
Gặp lúc Trác sang phía tây vào cửa quan,
Tân, nhân lúc Phức kinh hoảng, bèn sai người quận Trần Lưu là Cao Cán,
người quận Dĩnh Xuyên là Tuân Kham đến khuyên Phức rằng: “Công Tôn
Toản thừa thắng xuống phía nam mà các quận ứng theo hắn; Viên Xa kị
dẫn quân về hướng đông, không biết được ý ngài ra sao? Trộm nghĩ đấy là
mối nguy của tướng quân”. Phức nói: “Phải làm thế nào”? Kham nói:
“Công Tôn Toản dẫn quân Yên-Đại, khí mạnh của hắn khó mà chống nổi.
Họ Viên là hào kiệt một thời, tất chẳng chịu đứng dưới tướng quân. Kí châu
là nơi của cải đầy nhiều của thiên hạ, nếu hai kẻ kia hợp sức đem quân
đánh đến ở dưới thành, lúc ấy chỉ đứng đợi nguy vong vậy. Họ Viên là
người quen của tướng quân, lại là đồng minh. Nay bọn ta muốn bày kế giúp
tướng quân, chẳng bằng đem Kí châu nhường cho họ Viên. Họ Viên được
Kí châu thì Toản không tranh được với họ Viên nữa, họ Viên tất khen đức
của tướng quân. Kí châu vào tay người thân quen, lúc ấy tướng quân có
tiếng là nhường người hiền, thân mình cũng yên vững như núi Thái Sơn
vậy. Mong tướng quân chớ nghi”! Phức vốn khiếp sợ, bèn theo kế ấy.
Trưởng sử Cảnh Vũ, Biệt giá Mẫn Thuần, Trị trung Lí Lịch can Phức rằng:
“Kí châu dẫu là nơi biên giới, nhưng có trăm vạn quân mặc giáp, thóc đủ
cấp mười năm. Viên Thiệu quân cùng thế lẻ, trông vào ta cung cấp, như trẻ
con ở trên lòng bàn tay, nếu ngăn dứt mớm bú mà đứng lên giết đi cũng
được, sao lại muốn đem cả châu này trao cho hắn”? Phức nói: “Ta là quan
thuộc cũ của họ Viên, vả lại tài không bằng Bản Sơ, lượng đức mình mà
nhường người, đấy là điều mà người xưa quý trọng, các ông sao còn ngăn
