TAM QUỐC CHÍ - NGỤY CHÍ - Trang 367

lập đàn và làm rào xung quanh. Nhà Minh Đường là chỗ để tế Thượng Đế,
đài Linh Đài là chỗ để xem thiên văn, vườn Tích Ung là để sửa âm nhạc,
nhà Thái Học là để tụ tập học sĩ, miếu Cao Môi là để xin điềm lành, lại là
chỗ để xem xét công việc, biểu dương giáo hóa. Xét dân thời xưa, các việc
tế lễ chúc mừng đều làm ở phía nam của nước, đều làm cột nhà cao như
nhà Hạ, đủ để làm lễ bắn tên cúng tế, nhìn khắp cảnh vật. Tế tại bảy chỗ
ngoài thành dẫu trọng ở chất phác nhưng vẫn đều có cửa miếu đứng ngồi,
đủ để tránh mưa gió. Hãy nên bãi quân năm đầy đủ để dần dân sửa việc
chính trị. Thời xưa quân của năm doanh, quân Hổ bôn, quân Vũ lâm cho
đến các quân Vệ binh cùng tụ họp, dẫu gần vạn người, trong đó có kẻ là
con em lười biếng của nhà buôn, có người lại là người đần độn của nhà
cày ruộng; dẫu có chỗ được tự ý ra lệnh, không cần giảng quân trận, đã
không luyện tập những điều sơ qua, lại ít ganh đua, dẫu là có tên tuổi
nhưng thực là không xứng, khó để đề phòng những lúc nguy cấp. Có tin
nguy cấp rồi sau mới mộ quân, quân đi rồi mới chở lương, hoặc là quân đã
đóng đồn lâu ngày mà không làm việc trồng trọt, không sửa khí giới, không
có cất chứa, nếu một vùng có việc nguy cấp thì ba mặt đều nhiễu loạn, đấy
cũng là cái mất gần đây của nhà Hán và là việ có thể xét thấy được vậy.
Ngày nay Chư Hạ đã yên mà vùng Ba Thục vẫn ở ngoài bản đồ. Dẫu chưa
được tan trận và cởi giáp, buộc ngựa mà xếp quân, nên làm cho nhiều năm
được mùa, đem quân gửi vào làm việc cày cấy. Quan quân lớn nhỏ đều
chăm chỉ trồng trọt, dừng thì lập làng ấp ở đồng rộng, đi thì lập đội ngũ ở
sáu quân, giảm bớt lao dịch nặng nề, tăng thêm áo cơm. Kinh Dịch nói:
‘Dùng khen thưởng để sai dân thì dân quên mệt; dùng khen thưởng để sai
dân đi vào chỗ khó khăn thì dân quên cái chết’ là nói về ngày nay vậy. Cất
chứa lương thực, nuôi dưỡng thế lực, tuy ngồi chỗ sáng sủa mà không điều
quân nhưng người Man cõi ngoài tất cúi đầu đến cầu xin được sai khiến
vậy. Nếu có hiệu quả chúng sợ oai thì không đánh mà định được thì còn
hơn là đem quân đánh nhau mà lại lập được uy danh, vừa tiếp mũi đao mà
đã lập công ở phương xa vậy. Nếu bọn gian ác không đổi, vẫn mê lầm
không theo, vẫn muốn gây ác cho dân thì đợi Đại Ngụy ra lệnh báo cho
quân đã được nuôi biết rồi mới thong thả đem quân hát trước múa sau mà