TAM QUỐC CHÍ - NGỤY CHÍ - Trang 724

vậy. Sau này có người dâng đồ có kĩ thuật rối tạp hơn, nhưng đặt ra nhưng
không động được. Đế đem hỏi tiên sinh nói: “Động được không’? Đáp nói:
‘Động được’. Đế nói: ‘Làm nó khéo hơn được không’. Đáp nói: ‘Khéo hơn
được’. Vâng lệnh làm nó, lấy gỗ lớn đẽo đồ, làm thành hình như bánh xe,
đặt trên đất bằng, dưới làm phần dẫn nước, trên đẽo tượng người con gái
múa hát, lại có tượng người gỗ đánh trống thổ sáo; làm núi lớn, làm tượng
người gỗ cầm quả cầu, vung kiếm, xếp thành hàng dài, ra vào tự nhiên; lại
có tượng gỗ trăm quan xử án, cối giã gạo, gà chọi, biến ảo trăm mối. Đấy
là ba cái lạ vậy. Tiên sinh thấy nỏ bắn tên liên tiếp của Gia Cát Lượng, nói:
‘Khéo thì khéo rồi, nhưng chưa tốt cả’. Nói rằng có thế làm bắn tên thêm
năm lần. Lại lo rằng lúc bắn đá thì quân địch ở trên lầu treo da trâu ướt,
nếu bắn trúng thì lại rơi xuống, đá không thể bắn liền đến được. Muốn làm
một cái bánh xe, treo mấy chục viên đá lên, dùng phép tắc lấy máy khua
bánh xe để treo đá bắn bay vào thành địch, khiến cho bắn từ đầu đến cuối
được đến nhanh. Từng lấy bánh xe tre treo mấy chục viên gạch đá để thử,
bắn xa được mấy trăm bước. Có Bùi Tử là kẻ sĩ ở kinh đô, hiểu biết sâu
rộng, nghe nói mà cười nhạo tiên sinh. Lại đến hỏi tiên sinh, tiên sinh
ngậm miệng không đáp. Bùi Tử tự cho rằng đã bắt khó được chỗ yếu của
tiên sinh, lại cười nhạo không thôi. Phó Tử bảo Bùi Tử nói: ‘Cái mà ông
giỏi là lời nói, cái mà ông kém là khéo léo vậy. Cái mà Mã tiên sinh giỏi là
khéo léo, cái kém là lời nói vậy. Lấy cái mà ông giỏi để tranh với cái mà
người ấy kém, thì người ấy không thể không phục ông. Lấy cái mà ông kém
để hỏi vặn cái mà người ấy giỏi thì tất có chỗ không giải được. Kĩ thuật là
việc khéo léo trong thiên hạ, cái mà ông không giải được hỏi vặn người ấy
không thôi, đấy là tranh cãi với nhau, tất tự xa rời vậy. Đấy là trong lòng
cho là sai mà ngoài miệng cho chịu phục, đấy là nguyên nhân họ Mã không
đáp vậy’. Phó Tử gặp An Hương Hầu, nói đến lời bàn của Bùi Tử, An
Hương Hầu lại nói giống với Bùi Tử. Phó Tử nói: ‘Thánh nhân dùng người
chọn vật, dùng người không theo một phép tắc nào cả; có người có vẻ thần
mà dùng, có người vì khéo nói mà dùng, có người giỏi việc mà dùng. Có
người có vẻ thần mà dùng, đấy là người không nói nhưng trong lòng thành