ai thất thố vậy? Thống đáp: Vua tôi cùng thất thố cả. Tiên chủ cười ầm lên,
lại vui vẻ như trước.
Tập Tạc Xỉ
nói: Kẻ bá vương tất lấy nhân, nghĩa làm gốc, cậy tín,
thuận làm chủ, một điều không đủ, thì đạo sẽ không hòa. Nay Lưu Bị đánh
úp, đoạt lấy đất của Chương, tuy quyền biến để nên nghiệp lớn, song phụ
tín lìa tình, đức, nghĩa đều sai, tuy công có lớn, song cái mất cũng nhiều,
chẳng khác gì chặt tay để giữ lấy thân thể, sao vui được đây? Bàng Thống
sợ lời nói ấy lan ra ngoài, biết chắc rằng quân chủ sẽ thấu hiểu, cho nên
công khai chỉnh sửa lỗi lầm (của Bị) mà chẳng quan tâm đến đạo lý khiêm
cung. Lời trách mắng tuy quá kịch liệt nhưng đã biểu lộ tác phong cương
trực, khẩu phong lanh lẹ. Quân chủ lầm lỗi nhưng biết cải sửa là nhờ bày
tôi biết can gián vậy. Dung nạp ý kiến chính đáng mà không chấp vào ý
kiến cá nhân là thuận theo lý vậy. Có bày tôi giỏi thì vương quyền hưng
thịnh; theo lý thì mọi chính sắch đều đươc thi hành. Một lời mà thu đủ ba
điều lợi; (lời) khuyên ngắn mà sáng soi ngàn đời. Có thể nói đã đạt được
đại thể (của đạo trị quốc) Nếu chỉ chăm chăm cái thua thiệt nhỏ thì đánh
mất lợi ích quốc gia. Nếu bo bo giữ ý kiến sai lầm mà phế bỏ rường mối
dài lâu, (quân vương) như vậy mà mong hoàn thành đại nghiệp, chưa từng
có vậy.
Thần Tùng Chi cho rằng mưu tập kích Lưu Chương, tuy là kế của Thống,
nhưng trái với nghĩa để nên công, vốn là cái đạo dối trá, lòng Thống đã áy
náy, tất cái vui vẻ tự tắt, bởi thế nghe Bị nói là vui, bất giác buột miệng mà
đáp lại vậy. Bị thỏa thuê yến tiệc chẳng đúng lúc, việc ấy giống như cười
trên nỗi đau kẻ khác, tự so mình với Vũ Vương mà chẳng hề xấu hổ, ấy là
Bị không đúng chứ Thống chẳng sai, Thống nói: “Vua tôi cùng thất thố
cả”, chỉ là lời che đậy, cùng chia sẻ cái lỗi vậy. Lời bàn của họ Tập, tuy đại
ý không sai, nhưng những lời suy diễn như thế, cũng có chút phóng túng
vậy.
Quân vây Lạc huyện, Thống suất binh công thành, bị trúng tên lạc mà
chết, năm ấy Thống ba mươi sáu tuổi. Tiên chủ thương tiếc Thống, nhắc tới
là rơi nước mắt. Phong cho phụ thân của Thống làm Nghị lang, sau thăng
