theo kế của Chu. Họ Lưu khỏi phải ưu tư, một nước được nhờ, đều do mưu
của Chu cả.
Tôn Xước
bình rằng: ”Tiêu Chu khuyên Hậu Chủ ra hàng. Có thích
hợp chăng? Rằng: ‘Thân làm Thiên Tử mà phải xin hàng cầu mạng, còn
nhục nào hơn? Ôi nếu xã tắc chết thì chết, nếu xã tắc mất thì mất. Tiền nhân
sửa sang lại việc tiếm đoạt của Nguỵ quốc, cùng Nguỵ chẳng đội chung
trời. Mà đổ lỗi cho cha, cúi đầu thờ kẻ nghịch, có thể nói là cẩu thả mà
trộm sống. Sao lại khoa trương là giữ chính đạo được.
Tôn Thịnh
nói: ” Nghĩa lý Xuân Thu là quốc quân chết theo xã tắc,
khanh đại phu chết cùng chức phận, huống chi Thiên tử, sao có thể chịu
nhục với người! Chu khiến đấng quân vương cao vạn bậc sống trộm tránh
tạm, bỏ lễ cầu lợi, rút lại trông mong tí chút vẻ vang, thật đáng ngờ vậy. Vả
chăng lời (Chu bàn) thế sự, vẫn còn chưa tận lý. Sao vậy? Thiện tuy là chúa
tầm thường, song thật chưa tàn ác như Kiệt, Trụ; Chiên tranh tuy thường
xảy ra mạn bắc nhưng còn chưa đến mức tan lở. Cho dù vua tôi không thể
dựa lưng vào tường thành cùng nhau quyết một trận tử chiến vẫn còn có thể
lui về phía đông mà nghĩ kế về sau. Lúc ấy La Hiến
Bạch Đế, Hoắc Doặc lĩnh tinh binh thủ Dạ Lang. Đất Thục hẹp mà hiểm
trở, sông sâu núi cao, sóng dữ đỉnh nhọn cách ngăn, không bước nào đi trót
lọt mà qua được. Gỉa sử lấy hết thuyền bè, thủ giữ Giang Châu, mộ binh
Nam Trung, cầu viện Đông Quốc
thì Khương, Liêu
nhiên là thuận theo, ba quân nước Ngô vâng mệnh cũng nhanh chóng kéo
tới. Sao không nghĩ đến những lẽ đó mà gửi thân vào chỗ tất mất nước vậy?
Quân Nguỵ đánh tới, đã dốc toàn lực, muốn đuổi theo thì phải dựa vào
thuyền bè lướt theo ngọn sóng, muốn ở lại thì quân binh hết hạn nhiều lo
lắng. Vả chăng co duỗi có thời, tình thế biến động lớn lao,từ từ dựa vào
lòng dân mà nghĩ mưu gắng sức; lấy sức quân để đánh kẻ tự mãn biếng
lười, ấy là cách Viết Vương đánh bại Hạp Lư, Điền Đan
bẻ gãy Kỵ Kiếp
đó. Sao phải vội vã đích thân đi làm tù binh vậy, cứ xuống giữ vững tường
thành với địch nhân, đến hết lòng chém đá đành ôm hận chứ. Cát Sanh
hát rằng: ‘Không giúp gì cho công việc thì đừng nghe, lúc yên ổn có thể xét
