thơm cho đời. Dù cho đường lối của tôi là đường lối tầm thường cũng
không theo đó hưng thịnh hay sao!”
Tôi nghe mà than rằng: ”Hỡi ôi! Lại có lời sai trái đến thế này sao! Con
người ta lòng dạ chẳng giống nhau. Sự thật nếu như chỉ nhìn ở bên ngoài
dù là sáng sủa đẹp dễ, đã tốt lại xinh cũng chỉ như nhìn qua ống nhỏ, chọn
lấy giỏ con. Gĩư mãi điều mình thấy chưa thể nói là đã hình dung được giới
hạn của tám phương, hiểu biết rõng ràng tỉ mỉ được vạn sự”
Lại có người nóng nảy hấp tấp, cố kiềm chế mà dương mắt nói: ”Thế là
thế nào! Thế là thế nào!”
Tôi đáp lời rằng: ”Ngu Đế
dùng chuyện ngoài mặt tuân theo để
, Khổng Thánh lấy việc tự thảo mãn chinh mình làm lầm lỗi.
Nếu lời của anh đúng với điều tôi nghĩ sẽ giảng giải được lời tôi đàm luận
cùng anh. Xưa vào thời hồng hoang, ban đầu là mông muội, Tam Hoàng
ứng vào Đồ Lục
, Ngũ Đế nhận được điềm lành, rồi thì đến nhà Hạ, nhà
Thương, đấy là điển tích trong sách vở. Sau họ Cơ
khuyết, nhưng được các vị bá vương phò tá giúp đỡ. Rồi họ Doanh
hung
ác tàn bạo, nhai nuốt tám cõi. Lúc ấy dọc ngang mây nổi, nhưng kẻ gian ác
xảo trá nhiều như sao trên trời, những chuyện xấu xa quái lạ nổi lên tựa đàn
ong. Vì vậy mưu kế tài khéo mới bắt đầu manh nha nảy mầm, hoặc dùng để
tô điểm sự thật mà đối đáp với giả dối, hoặc dùng để ỷ vào cái xấu mà cầu
mong hiển đạt, hoặc dùng để làm trái đạo lý mà bức bách người trên, hoặc
dùng để nuôi dưỡng tài nghề mà kiêu ngạo lấy thân. Quay lưng với lẽ phải
mà tôn sùng điều gian trá, bỏ quên sự chính trực mà về theo thói xu nịnh.
Lòng trung không được rõ ràng chắc chắn, đạo nghĩa không đều đặn sửa
sang. Cho nên Ưởng
tận hết phương pháp mà chỉ thành sai nhầm, Tư
làm hỏng đạo nghĩa mà xây nên gian trá, Lữ
ngôi vị cao sang mà tông
tộc bị diệt, Hàn
lập ra lý luận mà phải chịu gia hình chứ có ai cố tình
đâu? Điều lợi làm người ta thay lòng, ân sủng khiến người ta loá mắt. Lẫy
lừng cờ biển vẽ rồng, xinh xinh áo quần xe cộ, cẩu thả mà gặp may, tạm bợ
mà thành sự, hoặc trái hoặc nghiêng, dâm tà chìm đắm, tự mình buông thả,
ngang ngược cùng cực. Nhạc ngựa chưa treo đã ra đứng giữ càng xe, nhà
