băng hoại. Cao Tổ nhân việc ấy, mới có thể nới lỏng để cứu vớt người ta.
Nay Lưu Chương hôn ám nhu nhược, từ thời Lưu Yên đến nay mỗi đời lại
thi ân thêm, lấy văn tự hình pháp ràng buộc người ta, cùng đắp đổi hỗ trợ
cho nhau, mà đức chính chẳng được nêu, hình phạt không nghiêm túc. Nhân
sỹ đất Thục được riêng quyền phóng túng, đạo quân thần dần bại hoại; Yêu
thì ban cho ngôi vị, ngôi vị cao thì sinh ra khinh nhờn, thuận thì ban ân, ân
tột đỉnh thì sinh ngạo mạn. Sở dĩ tệ hại đến thế, thật bởi từ đó vậy. Nay ta
nêu cao hình pháp, có phép tắc rồi mới biết ân, hạn chế tước lộc, ban cho
tước mới thấy vinh; vinh ân gồm đủ, trên dưới có trật tự, làm được như thế,
mới là phân minh rõ ràng”
Luận rằng: Xét Pháp Chính ở thời Lưu chủ còn sống, bấy giờ Pháp Chính
đưa lời can, tất Lưu chủ còn vậy. Gia Cát là bầy tôi chân tay, nhưng mọi việc
đều phải qua chủ, Lưu chủ còn đó, Lượng lại chưa đốc xuất việc ở Ích châu,
muốn thưởng phạt có phép tắc, chẳng thể theo ý riêng của mình. Xung lại kể
Lượng đáp như vậy, ấy là chuyên quyền tự quyết, có phải là cách hành xử
nên có của kẻ bầy tôi. Như Lượng vốn là người khiêm nhường, ngờ rằng
chẳng phải vậy. Lại nói rằng Lượng dùng hình pháp khắc nghiệt, bóc lột
trăm họ, quả chưa nghe thấy khéo dùng luật lại khen là bóc lột.
Việc thứ hai là: Tào công phái thích khách đến gặp Lưu Bị, mới được đón
tiếp, thoạt luận về cái thế phạt Nguỵ, rất hợp ý Bị. Sau hòng tiếp cận, thích
khách còn chưa tiện dịp, thì Lượng đã vào, khách nước Nguỵ thần sắc hoảng
hốt. Lượng nhân đó coi xét y, đoán rằng đó chẳng phải người thường. Bỗng
chốc, khách đi ra nhà xí, bị Bảo Lượng rằng: “Sắp được bậc kỳ sỹ, đủ để
giúp ích cho tiên sinh”. Lượng hỏi ở đâu, Bị đáp: “Là vừa đứng lên vậy.”
Lượng chậm rãi than rằng: “Quan khách sắc mặt động mà thần hãi, ánh mắt
thấp mà né tránh, gian tướng lộ ra ngoài, tà tâm ẩn bên trong, ắt là thích
khách của họ Tào vậy.” Đoạn đuổi theo, thấy đã vượt tường chạy mất.
Luận rằng: Phàm là thích khách, đều là kẻ như hổ dữ rập rình, chết mà
không hối. Lưu chúa có gương nhìn người, lại bị mê hoặc bởi thích khách, ắt
hẳn khách ấy là bậc kỳ sĩ một thời; lại bảo Gia Cát rằng “đủ giúp ích cho
tiên sinh”, tất cũng chẳng kém Gia Cát mấy nỗi. Phàm những bầy tôi như
Gia Cát, hiếm có kẻ làm thích khách cho người ta, đương thời người bá chủ
