bị chó săn canh gác, tôi đã chết đi sống lại nhiều lần. Ông còn có gì để có
thể đe dọa tôi nữa? Ông còn có thể làm tôi mất những gì nữa? Ông không
cho tôi làm công việc kỹ sư của tôi ư? Cấm tôi làm việc, ông sẽ thiệt nhiều
hơn là tôi thiệt.
Ông nên hiểu một điều và ông nên chuyển lại điều này cho những kẻ có
quyền như ông hoặc cao hơn ông, những kẻ không biết rằng các ông chỉ có
thể mạnh khi nào các ông không làm cho người ta mất hết tất cả mọi thứ.
Một người bị các ông tước đoạt hết tất cả mọi thứ sẽ không còn nằm trong
quyền hạn của các ông nữa. Người đó lại hoàn toàn tự do".
*
Vì sao người tù Gleb Nerzhin thản nhiên đi khỏi Viện Mavrino mặc dù
chàng biết rằng đi là khổ hơn, đi là có thể chết, mặc dù chàng có thể xin ở
lại? Bởi vì Nerzhin đã mất tất cả và chàng đã chấp nhận mất hết để được
sống thảnh thơi như một con người còn có lương tâm, còn cá tính, còn tự
trọng.
Câu nói trên đây của Bobyer có thể coi là chủ đề của Tầng đầu địa ngục.
1.6.1973
Hoàng Hải Thủy
