TÀO THÁO - THÁNH NHÂN ĐÊ TIỆN (TẬP 4) - Trang 333

làm đúng theo quy định thì thiên hạ này sao đến nỗi có hưng có vong như
vậy? - Đúng vậy, nếu Tào Tháo cũng nghiêm chỉnh giữ đạo tôi con, thì sao
có thể nắm hết triều cương như thế? - Phiền Táo đô úy nói cho Nhậm Tuấn
rõ, không cần biết chế độ năm trước thế nào, những đồn điền mới khai khẩn
năm nay, tất cả đem chia cho từng người dân, đến vụ thu hoạch theo số
ruộng mà lấy thóc.
Hầu Thanh vẫn quả quyết nói: - Thứ lỗi cho thuộc hạ nói thẳng, trị nước
lớn như nấu cá nhỏ, những việc như pháp lệnh về điền khoa nên ít thay đổi
là hơn. - Từ thời Tiền Hán đến nay, đề xướng việc lấy tư tưởng của Đạo
gia để cai trị thiên hạ, thời thịnh trị Ván đế, Cảnh đế đề xướng “nghỉ ngơi
dưỡng sức” , Quang Vũ đế lấy “nhu thuật” , cho nên theo lý luận về chính
trị đương thời, pháp lệnh không nên tùy tiện thay đổi. Mâu thuẫn giữa Hầu
Thanh và Táo Chi, tưởng như chỉ là một vấn đề cụ thể, nhưng thực tế
lại đại diện cho hai lý luận trị nước khác nhau.
Tào Tháo vuốt râu ngẫm nghĩ hồi lâu: - Câu “Trị nước lớn như nấu cá nhỏ”
mà ngươi nói chính là sách lược trị đời. Nhưng nay đang khi chiến loạn.
Thời loạn không thể theo cách bình thường được, thu nhiều lương thực
thêm chút, mới có thể đánh thắng giặc, đánh thắng giặc mới có thể an định
thiên hạ. Hơn nữa, tính theo số ruộng mà thu thóc, chưa chắc đã kém hơn
việc tính theo số trâu. - Vừa nói Tào Tháo vừa đứng dậy, thuyết minh: - Ví
dụ cùng một mảnh ruộng, nhà họ Trương và nhà họ Lý cùng dùng một con
trâu của nhà nước mà cày cấy. Kết quả sẽ thế nào? Nhà họ Trương không
chịu làm, nhà họ Lỷ cũng không chịu làm, chẳng có nhà nào chịu cố gắng
chăm chỉ, hơn nữa, dù họ có chăm chỉ làm lụng thì khi thu hoạch cũng phải
chia cho người kia. Bây giờ chúng ta chia đồi ruộng ra, nhà họ Trương một
nửa, nhà họ Lý một nửa, ai nấy làm ruộng của mình, họ sẽ phải tự lo liệu
mà làm... Chớ nói rằng có trâu cày của nhà nước để mà sử dụng, dù không
có trâu thì họ cũng phải dùng sức người ra mà cày, bởi công tư chia đều,
trồng cấy được càng nhiều thì bản thân họ sẽ được càng nhiều! Bỏ sức
ra như vậy lại chẳng xứng đáng ư!
Cách ví dụ như vậy thực khiến Hầu Thanh như được tỉnh cơn mơ, nỗi nghi
hoặc đã giảm đi rất nhiều, bèn khấu đầu nói: - Thuộc hạ ngu độn, không thể