phải theo đúng điều luật phổ thông của quan đám mọi làng.
Trải sáu chục năm chỉ biết có nghề cày sâu, cuốc bẫm, nhà ông không
phải có dư của ăn của để mà cần năm thiếp bảy thê để gỡ lại sự thiệt thòi
của cái tuổi răng long đầu bạc. Vì ông sinh con một bề, nên phải đèo bòng
một người vợ hai.
Cương thừng thắng con ngựa trắng, đáng lẽ là một cách yên ủi tuổi
già. Rủi cho ông, thứ phòng cưới về chưa đầy một năm thì ông đã bị bầu
làm quan đám.
Tôi vào trọ làng Th.S. giữa khi ông mới nhận chức độ vài chục ngày.
Bây giờ tuy đã cách hơn ba mươi năm, tôi vẫn chưa quên bộ điệu kính cẩn
của ông đối với thần thánh.
Ở đình về nhà ăn cơm và ở nhà ra đình hầu hạ nhà thánh, mỗi ngày ít
nhất ông phải bốn lượt đi về. Lượt nào cũng vậy, ông không hề quên chiếc
nón ba tầm, đôi guốc củ tre, cây gậy mũi sắt và tấm quần sồi nhuộm màu
hoa hiên.
Trong lúc tránh sự nóng nực của nhà trọ, chạy ra hóng luồng gió mát
trên dãy hồ ao trước đình, tôi thường gặp ông trịnh trọng đánh một hồi
chuông, và thường nói chuyện với ông sau khi ông đã quỳ gối trước hương
án, đọc một thôi dài "Na-mô-a-di-đà-Phật".
Tuy không dám phàn nàn về sự phải gánh công việc nhà thánh, nhưng
sắc mặt ông vẫn thường có vẻ rầu rầu, như muốn ăn năn một điều tội lỗi.
Tôi biết ông đương có một mối khổ tâm. Với tuổi lục tuần của người
trần gian, cái tuổi đã bị coi như làn nắng quái chiều hôm, bao nhiêu công
việc định làm mà chưa kịp làm, người ta còn phải tiến hành một cách gấp
bội, huống chi câu chuyện cầu tự là chuyện quan hệ đến sự còn mất của nòi
giống, ai mà trì hoãn cho được?
