thuyền trên sông. Nhà vua ra trước bờ thành để thưởng lãm, dân chúng xa
gần cũng tề tựu đông đảo trong ngày lễ.
Gần cuối thế kỷ XVII, người Việt ta ở đàng ngoài, từ miệt Phú Yên,
Phan Thiết thường hay bị mất mùa. Nhân dân các tỉnh ấy di cư vào tỉnh Gia
Định rồi tiến lên miệt Trảng Bàng, Gò Dầu Hạ và vùng Tây Ninh để khai
khẩn đất đai lập nghiệp. Dân ta đến đâu thì thổ dân lần lần rút đi nơi khác.
Sông Đua nay thì cạn lần, mặt nước sông phẳng lặng như mặt nước hồ
thu.
Hào thành thì chỉ còn trơ lại gò đất cao hoang vắng mà thôi.
Nên để ý : sông là con sông tự nhiên trời sinh. Kinh là do sức người
đào lấy. Ở đây quả thật là kinh đào, nhưng nhân dân địa phương không
phân biệt danh từ nên thay vì gọi kinh mà lại gọi là sông, do đó mới gọi là
sông Đua.
Ngày nay mỗi khi đi qua sông Đua và Hào Thành, chúng ta không
khỏi có phút suy tư cho việc đời tang điền thương hải. Trước đây, nơi cảnh
này quân binh rộn rịp, cờ xí tung bay, trống chiêng vang dội, vậy mà giờ
chính quyền nguỵ lại dựng lên đồn nghĩa quân để giữ an ninh vùng này.
CHÙA ÔNG GIA NINH VỚI NHỮNG CHỨNG TÍCH LỊCH SỬ
Tại góc đường Trần Hưng Đạo và đường Tự Đức ở Tây Ninh vẫn còn
tồn tại một ngôi chùa Ông đáng kể. Như tên gọi, đó là nơi thờ Ông theo
danh từ thông thường tỏ vẻ tôn xứng đức Quan Thánh đế quân. Thì vẫn
một lối kiến trúc cổ kính như khắp các chùa Ông khác trên khắp các nẻo
đường đất nước, thì cũng cúng kiếng hàng năm như thông lệ nơi nơi thường
diễn ra, nhưng ngôi chùa Ông ở Tây Ninh lại có một sắc thái đặc biệt, làm
nổi bật tên tuổi ngôi chùa.
Tương truyền : thuở chúa Định vương Nguyễn Phúc Thuần cùng cháu
là Nguyễn Phúc Ánh mông trần, chạy trốn Tây Sơn mà thẳng vào Nam
