TÂY SƠN BI HÙNG TRUYỆN - Trang 747

- Quân ta từ trước đến nay chỉ là người tình nguyện xung phong làm lính.
Nay ta muốn tuyển thêm quân để dự phòng đánh Mãn Thanh, vậy phải làm
thế nào?
Trần Văn Kỷ đáp:
- Số người còn lại không muốn đi lính vì nặng óc trung quân, cho rằng
Hoàng thượng không phải dòng chính thống. Nay nếu ta cứ bắt lính bừa bài
e náo động nhân tâm.
Vua hỏi:
- Vì sao lại náo động nhân tâm.
Kỷ đáp:
- Số người không muốn đầu quân khi bị bắt lính trốn từ làng này sáng làng
khác. Nếu Hoàng thượng xuống lệnh bắt gắt gao e rằng bọn hương lý thừa
cơ hội ấy sách nhiễu lương dân nên náo động nhân tâm là do thế.
Đêm ấy vua Quang Trung trằn trọc mãi. Hôm sau vừa gọi Trần Văn Kỷ đến
hỏi:
- Nếu ta có cách bắt lính mà vẫn giữ được kỷ cương khiến kẻ nhút nhát
không thể trốn việc đầu quân, và bọn hào lý không thể sách nhiều dân lành
được thì thế nào?
Trần Văn Kỷ lại hỏi vua rằng:
- Xin hỏi Hoàng thượng ấy là cách nào?
Vua Quang Trung đáp:
- Ta lệnh cho dân trong nước mỗi người phải đeo một cái thẻ bài để bốn
chữ "Thiên Hạ Đại Tín". Trong thẻ bài ấy phải ghi rõ tên, họ và tuổi tác. Hễ
ai có thẻ bài là dân trong nước của ta, rồi cứ ba tráng đinh kén lấy một
người đầu quân, nhờ đó không ai có thể trốn tránh được và hào lý địa
phương cũng không có cớ gì sách nhiễu dân lương thiện có thẻ bài. Nếu
vậy chắc chắn tuyển được thêm quân và kỷ cương pháp luật được giữ vững.
Trần tiên sinh thấy thế nào?
Trẫm Văn Kỷ vòng tay nói:
- Ấy thật là kế sách vẹn toàn. Hoàng thượng có tài kinh bang tế thế xưa nay
chưa từng thấy vậy.
Vua Quang Trung trầm ngâm nói: