TÊN CỦA ĐÓA HỒNG - Trang 191

phần sự thật. Và có lẽ ta sẽ làm đời sống ở tu viện này tốt hơn.
- Nhưng như thế cũng chưa đủ!
- Adso ạ, thầy đã nói hơi nhiều. Đây không phải là lần đầu tiên thầy nói với
con về Roger Bacon. Có lẽ ông ấy không phải là người khôn ngoan nhất ở
đời, nhưng thầy luôn luôn bị mê hoặc bởi nguồn hi vọng đã làm khơi dậy
niềm say mê học hỏi của ông ta. Bacon tin vào sức mạnh, vào nhu cầu và
tinh thần sáng tạo của quần chúng. Nếu ông không nghĩ rằng những người
nghèo, những người bị ruồng bỏ, những người dốt nát và thất học thường
kính Chúa tại tâm, thì ông đã không thể là một tu sĩ Francisco tốt được.
Quần chúng có một cái gì đó hay hơn các học giả uyên thâm, những người
hay lạc lối trong công cuộc tìm kiếm những quy luật tổng quát, bao la.
Quần chúng nắm vững một chân lý của chính họ, có lẽ còn chân chính hơn
chân lý của các học giả trong Giáo hội, nhưng rồi họ lại tiêu diệt nó một
cách vô thức. Thế phải làm gì? Giáo dục quần chúng ư? Dễ quá hay khó
quá đây. Những thầy dòng Franciso đã suy ngẫm về vấn đề này.
Bonaventura vĩ đại (1) đã nói rằng, người khôn phải làm nổi bật các quan
niệm trong sáng bằng chân lý tiềm ẩn trong hành động của quần chúng…
Bacon nghĩ rằng nền khoa học tự nhiên mới phải là một công trình vĩ đại
mới, đầy táo bạo của giới trí thức, để kết hợp với các nhu cầu căn bản
tượng trưng cho hàng loạt kỳ vọng, tuy hỗn độn nhưng chân chính, của
quần chúng, bằng một con đường hiểu biết khác về các quy trình tự nhiên.
Nền khoa học mới sẽ là một phép lạ tự nhiên mới. Theo Bacon, sự nghiệp
này phải do Giáo hội lãnh đạo, Nhưng thầy tin rằng ông nói thế vì thời ấy
cộng đồng tăng lữ được đồng hóa với cộng đồng giới trí thức. Ngày nay thì
không phải như vậy nữa: giới trí thức trưởng thành bên ngoài các chủng
viện và giáo đường, thậm chí bên ngoài đại học nữa. Vì thầy và bằng hữu
của thầy ngày nay tin rằng Giáo hội không nên ban luật quản lý việc đời,
mà nên để đa số quần chúng quyết định. Rồi trong tương lai, cộng đồng của
giới trí thức sẽ phải đề xướng một nền thần học mới đầy tính nhân đạo, đó
sẽ là một triết lý tự nhiên và một phép lạ tích cực.
- Quả là một sự nghiệp tuyệt vời, nhưng có thể thực hiện được không?
- Bacon nghĩ được.