TÊN CỦA ĐÓA HỒNG - Trang 192

- Còn thầy?
- Thầy cũng nghĩ thế. Nhưng nếu tin như vậy, chúng ta phải chắc chắn răng
quần chúng có quyền sở hữu ý thức cá nhân, vốn là điều thiện duy nhất.
Tuy nhiên, nếu ý thức cá nhân là điều thiện duy nhất thì làm thế nào khoa
học có thể thành công trong việc sắp xếp lại các luật trời đất, mà nhờ
chúng, phép lành mới thực hiện được chức năng của mình.
- Vâng, làm thế nào nhỉ?
- Thầy cũng chẳng biết. Tại Oxford, thầy đã tranh luận với bạn thầy là
William xứ Occam, hiện đang ở Avignon. Người ấy đã gieo vào tâm trí
thầy nhiều mối hoài nghi. Nhưng, nếu chỉ có ý thức cá nhân là chính đáng
thì rất khó chứng mình giả thuyết các nguyên nhân tương tự sẽ phát sinh
hậu quả tương tự. Một cá nhân có thể khi thì lạnh lùng, khi nóng bỏng, khi
ngọt ngào, khi cay đắng, khi ướt át, khi khô cằn, ở nơi này – chứ không
phải ở nơi kia. Làm sao thầy có thể khám phá mối liên hệ trong vũ trụ đang
chi phối mọi vật thể, nếu thầy không nhắc ngón tay mà không tạo ra vô tận
những thực thể mới. Vì với một động tác như thế, tất cả sự tương quan giữa
vị trí ngón tay thầy với tất cả các vật thể khác sẽ thay đổi. Mối tương quan
này là cách mà tâm trí thầy nhận thức được sự liên hệ giữa các thực thể đơn
lẻ, nhưng cái gì bảo đảm rằng điều này có tính ổn định và chung nhất?
- Nhưng thầy biết kính có độ dày nào đó sẽ tương ứng với một độ mắt nào
đó, và vì thầy biết được như thế nên thầy có thể làm bất kỳ cặp kính nào
giống như cặp kính thầy đã mất.
- Adsom con đối đáp rất sắc sảo. Thực ra, thầy đã luận ra giả thuyết này: độ
dày của kính nhất thiết phải tương ứng với độ mắt. Mọi tròng mắt làm theo
nguyên tắc này đều tăng thị lực theo một mức độ như nhau. Nền khoa học
mà Bacon nói đến, chắc hẳn phải dựa trên cơ sở của những giả thuyết này.
Con biết không, Adso, thầy phải tin rằng giả thuyết của thầy đúng, vì thầy
đã rút tỉa được nó từ kinh nghiệm; nhưng để tin nó, thầy phải cho rằng có
luật trong vũ trụ. Thế nhưng thầy không thể lên tiếng về những luật này vì
chính quan niệm về sự hiện hữu của quy luật trong vũ trụ và một trật tự sẵn
có sẽ hàm ý nói rằng Thượng đế là tù nhân của chúng, trong khi đó Chúa là
một cái gì đó tuyệt đối tự do, và nếu Ngài muốn, chỉ cần nhấc một ngón tay