vẫn thường khoe khoang cách đây hơn trăm năm, so với số sách của Cha
chỉ là số lẻ, và có lẽ rất nhiều sách trong số đó đang được giữ tại đây. Con
biết thư viện của Cha là ánh sáng duy nhất mà Ki-tô giáo có thể dùng để
đối chọi với ba mươi sáu thư viện ở Bá Đạt với mười ngàn bản viết tay của
Vizir Ibn al-Alkami; số kinh thánh của Cha tương đương với hai ngàn bốn
trăm quyển Koran mà Cairo vẫn tự hào. Sự tồn tại thư viện của Cha là bằng
chứng rực rỡ chống lại truyền thuyết tự phụ của những kẻ vô thần, mấy
năm trước đây đã tuyên bố rằng thư viện phong phú ở Tripoli có đến sáu
triệu quyển sách, tám mươi ngàn người viết dẫn giải và hai trăm người sao
chép.
- Lạy chúa, con nói đúng.
- Con biết nhiều tu sĩ sống quanh Cha đã đến đây từ các tu viện nằm rải rác
khắp thế giới. Vài người lưu lại đây một thời gian để chép lại những bản
thảo không tìm thấy ở nơi khác và mang những bản sao đó về quê nhà, họ
không quên mang đến trao đổi với Cha một bản thảo quí hiếm khác để Cha
sao lại và làm giàu thêm kho tàng của Cha. Những người khác ở đây rất
lâu, đôi khi có người ở đây cho đến chết, vì chỉ nơi đây mới có những tác
phẩm soi sáng công trình nghiên cứu của họ: Do đó, quanh Cha có những
tu sĩ Đức, Tây Ban Nha, Pháp, Hy Lạp, Đa-sa. Con biết Hoàng đế
Frederick cách đây rất lâu đã yêu cầu Cha biên soạn cho Người một quyển
sách về các lời tiên tri của Merlin và dịch quyển đó sang tiếng Ả rập để gửi
đi làm quà cho lãnh tụ Hồi giáo ở Ai Cập. Cuối cùng con biết một tu viện
rực rỡ như Murbach trong thời kỳ thê lương này không còn lấy một quyển
sách; ở tu viện thánh Gall chỉ còn lại vài tu sĩ biết viết; trong các thành phố
ngày nay mọc lên các nghiệp đoàn, phường hội, bao gồm các thường dân
làm việc cho các trường đại học, chỉ có tu viện của Cha là mỗi ngày một tái
tạo mới hơn, và – con đang nói gì nhỉ? – ngày càng làm hiển danh dòng tu
của Cha.
Tu viện trưởng trầm ngâm: - Tu viện không có sách vở giống như nền văn
minh mà không có tác phẩm, như trại lính không quân sĩ, như nhà bếp
không nồi niêu xoong chảo, như bàn tiệc không thức ăn, như vườn cây
không cỏ, thảo nguyên không hoa, cây không lá… Dòng tu của chúng ta